Đề xuất mới nhất từ Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) về kiến trúc CBDC lai, kết hợp vai trò của ngân hàng trung ương và ngân hàng thương mại.
Báo cáo của BIS chỉ ra rằng nhiều quốc gia, bao gồm Jamaica, Nigeria và Trung Quốc, đang tích cực thử nghiệm tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC). Nhằm hỗ trợ các sáng kiến này, Nhóm Tư vấn về Đổi mới và Kinh tế Số thuộc BIS đã đề xuất một mô hình CBDC bán lẻ với kiến trúc lai.
Theo đề xuất, ngân hàng trung ương sẽ đảm nhiệm vai trò phát hành và quản lý CBDC, trong khi ngân hàng thương mại sẽ chịu trách nhiệm cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người dùng. Mô hình này được kỳ vọng vừa tối ưu hóa sức mạnh quản lý của ngân hàng trung ương, vừa duy trì tính linh hoạt và hiệu quả trong tiếp cận dịch vụ tài chính. Đặc biệt, BIS nhấn mạnh việc ưu tiên bảo vệ quyền riêng tư thông qua tách biệt thông tin giao dịch và dữ liệu cá nhân, nhằm giảm thiểu rủi ro bảo mật và tăng cường niềm tin của người dùng.
Mô hình kiến trúc CBDC được đề xuất. Nguồn: BIS
Tuy nhiên, CBDC vẫn đối diện với không ít thách thức. Từ các nhà lập pháp, cá nhân đến một số ngân hàng trung ương, nhiều ý kiến lo ngại về các vấn đề như rủi ro hệ thống, quyền riêng tư và tính khả thi khi triển khai diện rộng.
Tại Canada, Ngân hàng Canada đã tạm dừng kế hoạch phát triển CBDC sau khi nhận thấy mức độ quan tâm hạn chế từ công chúng. Ở Mỹ, luật sư John Deaton, một nhân vật có tiếng trong cộng đồng tiền mã hóa, đã công khai phản đối CBDC với lý do lo ngại về nguy cơ xâm phạm tự do cá nhân. Một số bang như Missouri thậm chí đã soạn thảo luật cấm sử dụng CBDC trong thanh toán và hạn chế nghiên cứu, phát triển liên quan đến loại tiền tệ này.
Trong khi đó, tại châu Âu, các tranh luận cũng không kém phần gay gắt. Nghị sĩ Sarah Knafo đã kêu gọi Liên minh châu Âu từ bỏ CBDC để tập trung vào Bitcoin, cho rằng CBDC có thể mở đường cho chủ nghĩa toàn trị và hạn chế quyền tự do tài chính.
Những quan điểm trái chiều này phản ánh sự phân cực trong cách nhìn nhận về CBDC. Một bên nhấn mạnh tiềm năng đổi mới hệ thống tài chính, cải thiện khả năng tiếp cận và giảm chi phí giao dịch. Bên còn lại cảnh báo nguy cơ kiểm soát tập trung và xâm phạm tự do cá nhân.
