Based Rollup có thể làm cho hệ sinh thái Layer 2 của Ethereum có khả năng tương tác một lần nữa.

Bài viết bởi: Yohan Yun

Biên dịch: Luffy, Foresight News

Lộ trình Layer 2 dựa trên Rollup của Ethereum đã thành công trong việc giảm tắc nghẽn giao dịch của lớp nền (mạng chính Ethereum) và hiệu quả giảm phí Gas, nhưng cái giá phải trả là tạo ra một hệ sinh thái bị phân mảnh về tính thanh khoản.

Điểm khởi đầu của Layer 2 là mở rộng quy mô mạng Ethereum, nhưng thực tế hiện nay là mỗi mạng Layer 2 trở thành một hòn đảo riêng biệt, mỗi hòn đảo đều có hệ thống, quy tắc và rào cản riêng.

Tính thanh khoản của Layer 2 bị cô lập, người dùng bị mắc kẹt giữa các cầu nối xuyên chuỗi Layer 2, trong khi các nhà phát triển bị buộc phải chọn xây dựng trên Base, Arbitrum hay Starknet.

May mắn thay, tình huống khó khăn này trong hệ sinh thái Ethereum đã gặp phải một bước ngoặt. Trong năm qua, cộng đồng đã bắt đầu nói nhiều hơn về giải pháp Layer 2 của Based Rollups và coi đây là câu trả lời tiềm năng cho vấn đề phân mảnh tính thanh khoản. Cộng đồng tin rằng, Based Rollups sẽ phục hồi khả năng tương tác và khả năng kết hợp của Layer 2, và làm sống lại khái niệm "LEGO tiền tệ" của DeFi Summer (điều này chỉ ra rằng các giao thức DeFi có thể tương tác một cách liền mạch). Nói ngắn gọn, nếu các Based Rollups thực hiện tất cả các cam kết của mình, chúng sẽ làm cho hệ sinh thái Ethereum trở nên "giống như Ethereum hơn".

Các vấn đề cơ bản mà Based Rollups cố gắng giải quyết là việc sử dụng các bộ sắp xếp giao dịch riêng biệt trên Layer 2. (Lưu ý: bộ sắp xếp là động cơ sắp xếp giao dịch trên blockchain, các Layer 2 Rollup hiện tại thường sử dụng một bộ sắp xếp tập trung do chính họ kiểm soát, trong khi Based Rollups sắp xếp giao dịch thông qua mạng chính Ethereum.)

Kỹ sư phát triển blockchain Teddy Knox nói với (Magazine): "Khi tôi lần đầu tiên biết đến lộ trình mở rộng Layer 2 từ bài viết trên blog của Vitalik Buterin, tôi đã hơi khó tiếp nhận vì nó có những thỏa hiệp và đánh đổi."

"Khác với Layer 1 (Ethereum có một ủy ban nút rất lớn để xác thực mạng), hình thức nguyên thủy của Layer 2 là bộ sắp xếp tập trung, chúng có quyền đặc biệt để sắp xếp các giao dịch trên mạng Layer 2."

Mục tiêu của lộ trình Surge của Ethereum là đạt 100.000 TPS, nguồn: Vitalik Buterin

Bộ sắp xếp tập trung đã cắt đứt Ethereum Layer 2

Mặc dù hiệu suất hoạt động của bộ sắp xếp tập trung rất cao và mang lại lợi nhuận lớn cho các nhà điều hành, nhưng chúng cũng dẫn đến sự tách biệt giữa các Layer 2 khác nhau. Giao dịch được xử lý bởi một bộ sắp xếp Layer 2 không thể dễ dàng khớp và tương tác với các Layer 2 khác, sự thiếu hụt khả năng tương tác này là lý do chính khiến Ethereum bị cộng đồng FUD kể từ đầu năm nay. (Khả năng tương tác giữa các Layer 2 vẫn có thể đạt được thông qua các phương pháp khác ngoài bộ sắp xếp chung, nhưng những phương pháp này là "bất đồng bộ", có nghĩa là giao dịch không phải là thời gian thực).

Vì vậy, giải pháp Based Rollups do nhà nghiên cứu Ethereum Justin Drake đề xuất (không nên nhầm lẫn với giải pháp Layer 2 của Coinbase là Base) hứa hẹn sẽ giải quyết vấn đề phân mảnh này.

Khác với các Rollup truyền thống, Based Rollups trả quyền sắp xếp giao dịch trở lại cho mạng chính Ethereum (Layer 1). Trước khi Layer 2 phổ biến, việc sắp xếp giao dịch trên mạng Ethereum đều do Layer 1 đảm nhiệm.

Daniel Wang, đồng sáng lập Taiko Labs, cho biết: "Phương pháp sắp xếp Based Rollup không chỉ cải thiện an ninh của mạng Ethereum mà còn tăng khả năng sinh lợi và sự gắn kết của hệ sinh thái, đảm bảo Layer 2 phù hợp hơn với mạng chính của Ethereum, thúc đẩy giao dịch rẻ hơn, nhanh hơn, đồng thời hỗ trợ tính bền vững của mạng Ethereum." Taiko Labs đã phát triển Based Rollup đầu tiên sử dụng sắp xếp Based.

So với các Rollup khác sử dụng bộ sắp xếp tập trung, Taiko có thể mang lại nhiều lợi nhuận hơn cho Ethereum, gấp khoảng 5 lần so với Rollup truyền thống.

Taiko là giải pháp mở rộng Ethereum đầu tiên dựa trên Based Rollup. Nguồn: Justin Drake Twitter

Based Rollup và khả năng tương tác

Based Rollup nghe có vẻ đầy tiềm năng, nhưng bất kỳ điều gì cũng có hai mặt, vì vậy Based Rollup cũng có một loạt các vấn đề.

Để người dùng tận hưởng lợi ích của Based Rollup, các Layer 2 khác cũng phải áp dụng chúng. Đối với Taiko, họ đang hợp tác với chuỗi Rollup Surge của Nethermind, chuỗi này sẽ được thiết kế đặc biệt, cho phép người dùng nhảy qua mạng chính Ethereum trực tiếp với Taiko để thực hiện giao dịch xuyên chuỗi.

Tuy nhiên, Daniel đã nói với Cointelegraph tại Devcon rằng mặc dù dựa trên cùng một công nghệ, nhưng hai Rollup này vẫn không thể đạt được khả năng tương tác đồng bộ.

"Bạn cần có bằng chứng hiệu lực gần như thời gian thực để chứng minh rằng cả hai đều thay đổi đồng thời," anh nói, "Tôi nghĩ rằng chúng tôi vẫn chưa đạt được điều đó, nhưng như một dự án, chúng tôi không thể đợi đến khi điều đó xảy ra mới khởi động."

Những ưu và nhược điểm của bộ sắp xếp tập trung

Khi được vận hành bởi một thực thể đơn lẻ hoặc một nhóm nhỏ, bộ sắp xếp có thể hiệu quả sắp xếp giao dịch mà không gặp phải độ trễ liên quan đến sự đồng thuận phi tập trung hoặc thời gian khối 12 giây của Ethereum.

Nỗi đau ba chiều của blockchain cho thấy thách thức trong việc tối ưu hóa đồng thời phân cấp, khả năng mở rộng và bảo mật

Đối với nhiều mạng Layer 2, việc hy sinh tính phân cấp để cung cấp thông lượng mà mạng chính của Ethereum không thể so sánh được là điều đáng giá, mặc dù điều này cũng mang lại rủi ro.

Knox giải thích: "Nếu bộ sắp xếp gặp sự cố... nó sẽ ảnh hưởng đến hiệu suất, hoặc họ có thể dễ dàng kiểm duyệt giao dịch của bạn mà không có bất kỳ chức năng nào khác."

Việc sử dụng bộ sắp xếp tập trung sẽ mang lại nhiều vấn đề mà blockchain đã cố gắng giải quyết ban đầu, chẳng hạn như chế độ kiểm duyệt và điểm lỗi đơn, trong đó việc khai thác MEV (giá trị có thể trích xuất tối đa) là một vấn đề không thể bỏ qua.

Tuy nhiên, mặc dù những mối lo ngại này có thể khiến các nhà lý tưởng của Ethereum mất ngủ, nhưng đối với người dùng bình thường, vấn đề lớn nhất mà họ quan tâm lại là khả năng chuyển đổi giữa các Layer 2 một cách thuận tiện.

Kỹ sư hợp đồng thông minh của giao thức 0x (một giao thức giao dịch phi tập trung) Duncan Townsend cho biết, quy trình chuyển tiền từ một Layer 2 Ethereum sang một Layer 2 Ethereum khác hiện tại "không phải là một trải nghiệm tốt."

"Trừ khi bạn sử dụng giao thức trừu tượng chuỗi, trải nghiệm người dùng xuyên chuỗi trong DeFi rất kém," anh giải thích, "Nếu bạn có các đặc tính Based, bạn sẽ có khả năng tương tác. Mã thông báo của bạn trên chuỗi nào không quan trọng, vì bạn có thể lấy chúng với chi phí thấp trên bất kỳ chuỗi nào mà bạn cần."

Nếu Rollup chia sẻ khung dựa trên sắp xếp này, thì các mã thông báo và tài sản nên có thể tương tác trực tiếp với nhau mà không cần phụ thuộc vào cơ chế xuyên chuỗi riêng biệt, từ đó đạt được khả năng tương tác gốc giữa các Rollup.

Những thách thức do việc áp dụng Based Rollup mang lại

Based Rollups tận dụng mạng lưới xác thực viên Ethereum để sắp xếp giao dịch trên nhiều Layer 2, khôi phục sắp xếp giao dịch phân cấp, từ đó tạo ra một hệ sinh thái thống nhất và hiệu quả hơn, các nhà phát triển có thể phát triển DApp hoạt động trên tất cả các Layer 2 tham gia (Layer 2 áp dụng Based Rollup).

Tính đến ngày 20 tháng 11, mạng chính của Ethereum có hơn 1 triệu người xác thực. Nguồn: Dune Analytics

Tuy nhiên, việc thuyết phục các Layer 2 hiện có từ bỏ nguồn thu nhập phong phú từ bộ sắp xếp không phải là điều đơn giản.

Townsend nói, "Việc chuyển sang bộ sắp xếp Based đối mặt với một rào cản lớn, đó là hiện tại tất cả các bộ sắp xếp Layer 2 tập trung đều kiếm tiền rất nhanh."

Doanh thu của các bộ sắp xếp từ một số mạng Layer 2 hàng đầu của Ethereum, tính bằng ETH

Theo dữ liệu từ Dune Analytics, tính đến ngày 20 tháng 11, ZKsync áp dụng ZK Rollup đã thu được gần 40.500 ETH (125,5 triệu USD) doanh thu từ bộ sắp xếp. Ngoài ra, đối thủ sử dụng Optimistic Rollup là Base đã kiếm được 20.904 ETH (64,7 triệu USD), Arbitrum đã kiếm được 62.001 ETH (192 triệu USD), trong khi Optimism đã kiếm được 6.916 ETH (21,5 triệu USD).

Họ thật sự sẽ từ bỏ những nguồn thu nhập này vì chủ nghĩa lý tưởng sao?

Based Rollup là liều thuốc cho Ethereum

Mặc dù Daniel của Taiko thực sự là một người lý tưởng, nhưng anh cho biết cơ chế của Based Rollup giúp đảm bảo tính an toàn của lớp nền Ethereum; vì hoạt động Layer 2 sẽ làm giảm hoạt động Layer 1, từ đó giảm thu nhập của các xác thực viên.

Daniel cho biết: "Based Rollup thực sự cung cấp cho các xác thực viên Layer 1 mức phí bổ sung, tiền tip và cơ hội MEV, điều này sẽ khuyến khích nhiều xác thực viên hơn bảo vệ blockchain Ethereum, cuối cùng sẽ khiến tất cả các Base Rollup an toàn hơn."

Theo dữ liệu từ Growthepie, Taiko là Layer 2 trả phí nhiều nhất cho mạng chính của Ethereum. Tính đến 30 ngày trước ngày 21 tháng 11, Taiko đã chi 1.290.000 USD tiền Gas, gần gấp 5 lần Arbitrum One đứng thứ hai.

Taiko là người trả tiền thuê Ethereum lớn nhất trong Rollup, nguồn: Growthepie

Based Rollup khiến việc trở thành xác thực viên mạng chính Ethereum có lợi nhuận hơn, từ đó khuyến khích việc staking, giảm nguồn cung ETH lưu thông và có thể giúp giá ETH tăng lên trong dài hạn.

Tương lai của Ethereum: Based Rollup? Hay phân mảnh?

Blockchain của Based Rollup cung cấp một giải pháp tiềm năng thống nhất tính thanh khoản của hệ sinh thái Ethereum, nhưng việc quay trở lại mạng chính Ethereum để sắp xếp cũng có thể gây ra những vấn đề cũ.

Daniel cho biết, sự đánh đổi chính của Based Rollups là chúng bị giới hạn bởi thời gian khối 12 giây hiện tại của Ethereum. Bởi vì, thời gian giao dịch của các Rollup khác rất ngắn, chẳng hạn như thời gian giao dịch của Arbitrum dưới 1 giây.

"Chúng tôi đang làm việc với các đối tác để thực hiện (giao dịch) xác nhận trước, điều này sẽ giúp Based Rollup thoát khỏi giới hạn thời gian khối dài của mạng chính Ethereum, từ đó cung cấp cho người dùng trải nghiệm giao dịch tốt hơn. Người dùng sẽ gần như thấy giao dịch của họ được đưa vào khối ngay lập tức," Daniel cho biết.

Nếu không có các giải pháp tăng cường khả năng tương tác như Based Rollups, mạng lưới Ethereum chắc chắn sẽ tiếp tục bị phân mảnh, và những thách thức trong lĩnh vực DeFi như Solana sẽ tiếp tục tiến bước như Layer 1 thống nhất, cung cấp cho người dùng trải nghiệm giao dịch liền mạch hơn.

Solana trở lại sân khấu DeFi vào năm 2024, TVL tiếp tục tăng

"Về khối lượng giao dịch, chúng tôi có thể làm cho mỗi chuỗi và mỗi Rollup lớn như thế nào, và khi tính thanh khoản cần chuyển từ A sang B, chúng tôi có thể hoàn thành việc thanh toán nhanh đến mức nào?" Tài sản có thể nhanh chóng đến đó, và người dùng không cần phải chờ đợi," Knox cho biết.

Layer 2 cần áp dụng phương pháp Based Rollup để thành công, nhưng không phải ai cũng đồng ý với điều này. Nguồn: Charlie Noyes Twitter

Townsend cho biết, Based Rollup "chắc chắn" là giải pháp hiệu quả để thống nhất hệ sinh thái Ethereum, nhưng nó vẫn là một khái niệm mới, hiện chưa có hệ sinh thái hoạt động.

Townsend nói: "Rào cản mà chúng tôi đang phải đối mặt hiện nay là thuyết phục các Layer 2 từ bỏ nguồn thu nhập phong phú từ bộ sắp xếp và tham gia vào hệ sinh thái tương tác này."