#BinanceVietnamSquare
#CKB
#Statebloat
#PoW
Nếu phải chọn một dự án và đầu tư trong 20 năm bạn sẽ chọn blockchain nào? Với mình thì đó là CKB - Common Knowledge Base (Nervos network)
CKB ít người biết tới nhưng những người biết tới và chơi CKB đều có những lí do rất vững vàng. Như sau:
1. PoW an toàn, dễ phục hồi nếu bị tấn công hoặc có sự cố.
Cụ thể là cách đây không lâu CKB gặp sự cố không tạo khối được, các miners chỉ cần 2 tiếng để khắc phục. PoW cũng là cơ chế đồng thuận được "kiểm thử" lâu nhất với gần 15 năm hoạt động của Bitcoin với không 1 thông tin sai nào được ghi vào blockchain Bitcoin.
2. UTXO cell model.
Mới đọc qua thì UTXO nghe rất vớ vẩn, ai lại sài UTXO trong 2023 bao giờ. Nhưng đó là UTXO của Bitcoin thôi. Biến thể UTXO của CKB dùng có tên là cell-model có nhiều đặc tính hay và vượt trội hơn account model của EVM nhiều lần. Vitalk Buterin nhiều lần thừa nhận việc áp dụng Account model cho Ethereum là bộc phát và cũng thừa nhận răng UTXO vượt trội hơn Account model ở nhiều mặt. ref: https://x.com/StakeWithPride/status/1703745380276445656?s=20
Nếu UTXO hơi khó hiểu, hãy tưởng tượng nó như là "tiền mặt có thể lập trình được vậy" và có thể kết hợp với nhau, di chuyển qua lại từ túi người này qua túi người khác theo chương trình trong smart contract.
3. Máy ảo CKBVM. Đây là một máy ảo mô phỏng theo RISC-V - là một kiến trúc máy tính "thật" được dùng để làm Chip máy tính chứ không giống như EVM hay Wasm.
Đây cũng là một trong những quyết định gây tranh cãi tới từ nervos lúc họ bắt đầu dự án. Trong khi nhà nhà đang EVM* thì Nervos quyết định sẽ dùng RISCV. lol Thực tế thì gần đây, cộng đồng đang dần nhận ra RISCV có nhiều lợi thế trong việc tích hợp layer2 và ZKP (Zero-knowledge proof)
4. Độ linh hoạt CKB rất cao và điều này tới từ sự kết hợp giữa UTXO cell model và CKBVM.
Thực tế thì các máy ảo EVM hay JVM đều có thể/và đã được chạy(mô phỏng lại) trên CKB VM và giúp rất nhiều trong việc thiết kế Dapp trên CKB cho các chain EVM khác nhau. https://d.id/ là một ví dụ, nó cho phép người dùng Dodgecoin mua tên miền trên CKB với độ an toàn tuyệt đối.
CKB linh hoạt tới mức nó hiểu được hầu hết tất cả các blockchain trên thị trường. CKB-auth (là một thư viện cho phép chạy app trên CKB từ nhiều chain khác) tới hiện tại đã support tới tận 10 blockchain khác nhau bao gồm cả Bitcoin lẫn Ethereum. Chi tiết: https://github.com/nervosnetwork/ckb-auth
Thêm một ví dụ nhỏ là nó có native-account-abstraction mà Ethereum tốn mấy năm qua vẫn chưa thực hiện được. https://joy.id/ và https://d.id/ là các ứng dụng tận dụng lợi thế này
4. Ăn điểm nhờ độ linh hoạt, CKB có thể "chỉ cần cập nhật phần mềm lock script" để kháng máy tính lượng tử. Chi tiết: https://github.com/cryptape/quantum-resistant-lock-script.
Tương quan với Ethereum, blockchain này có thể phải ngưng blockchain trong vài năm rồi hardfork thì may ra sau đó mới hoạt động bình thường nếu bất ngờ IBM hay google ra mắt máy tính lượng tử. Trong khi Nervos đã làm xong tính năng này từ cách đây khoảng 6 tháng. Ref: https://x.com/busyforking/status/1714937072790974502?s=20
5. Ăn điểm nhờ độ linh hoạt, khoá private key dùng trong các hệ thống như Passkey trên điện thoại cũng có thể được dùng để khoá CKB trên Nervos blockchain luôn.
Thực tế thì từ năm 2019 đã có PoC(proof of concept - phần mềm thử nghiệm) cho thấy ví Passkey là khả thi trên Nervos và Nervos đã phải "chờ" cho tới khi hệ thống trình duyệt(web browser) cùng cộng đồng hưởng ứng (Google mới support passkey trong năm 2023 thôi) thì họ mới bắt đầu làm passkey wallet để cho cộng đồng dùng. Sản phầm là Passkey wallet hoàn thiện đầu tiên: https://joy.id/
6. CKB có lợi thế là blockchain ra sau, và kiến trúc nó hiện đại hơn để có thể hỗ trợ nhiều dạng Dapp hiện đại và đời mới hơn.
Ví dụ cấu trúc trạng thái của CKB đã triển khai với MMR (Merkle Mountain Range) có thể cho phép chạy Fly Client Protocol (Đây là một giao thức Node "siêu nhẹ" với dung lượng cố định tầm 100MB... so sánh với fullnode ^20GB và tăng theo thời gian)
Fun fact thì Fly client protocol có công sức của anh Lợi Lưu, là founder của Kyber network tới từ Viêt Nam : https://eprint.iacr.org/2019/226
Thành quả là một trong những super light client đầu tiên trong ngành blockchain:
Supper light client protocol soft fork thành công: https://github.com/nervosnetwork/ckb-light-client (đây là softfork gián tiếp gây nên sự cố tại 1, nhưng đây là sự cố ngoài phần core của CKB!)
Super light client: https://github.com/nervosnetwork/neuron/releases/tag/v0.111.1 có thể đồng bộ toàn bộ blockchain CKB trong khoảng 2.5 tiếng. Tương quan thì Full client tốn 1 tuần để đồng bộ hoàn toàn blockchain CKB.
7. CKB sửa luôn cả state bloat trên Ethereum - hay tạm hiểu thì là vấn đề sử dụng tài nguyên chung bừa bãi trên các blockchain EVM mà có thể đẩy các blockchain này tới điểm tự phân rã.
Một CKB tương đương với 1 Byte data lưu trữ trên CKB blockchain. Nếu ứng dụng của A cần 200KB để lưu smart contract thì A cần mua 200_000 CKB để có đủ không gian lưu trữ cho source code của smart contract anh ta viết. Ví dụ một tài khoản AA (account abstraction) của https://joy.id/ tốn 150CKB để lưu trữ.
CKB có mô hình lạm phát mãi mãi - hay không có giới hạn như 21 triệu BTC bên Bitcoin. Nghe qua thì có vẻ không hảo với nhà đầu tư, nhưng việc lạm phát này có 2 tác dụng chính:
1 là để thu hoạch(một cách gián tiếp thông qua lạm phát thứ cấp) tiền thuê trạng thái (không gian lưu trữ trên CKB). Các CKB bị chiếm để lưu trạng thái hay mã nguồn của smart contract đều bị mất giá trị hàng năm do sự lạm phát này. Câu hỏi là sự lạm phát này chảy về túi của ai?? 👇
Sự lạm phát này được dùng để trả tiền cho 1. miner và 2. nhà đầu tư dài hạn trong Nervos DAO.
Nói một cách dễ hiểu, thì nếu bạn là miner hoặc là bạn bỏ tiền vào DAO, bạn có thu nhập thêm từ thuế lưu trữ các trạng thái (không gian lưu trữ) trên CKB. Và với nhà đầu tư dài hạn trên CKB, hiệu ứng cho số CKB bạn có (và thu được) là hiệu ứng giảm phát như của Bitcoin vậy. Về lâu dài, điều này tăng thêm sự tự tin cho nhà đầu tư cũ và sẽ đóng vai trò thu hút thêm nhiều nhà đầu tư mới.