Tác giả: Simon Shuster, Time; Biên dịch: Đặng Thông, Vàng tài chính
Chúng ta vừa bầu cho ai? Ở đầu danh sách cử tri của đảng Cộng hòa có hai cái tên: Donald Trump và J.D. Vance. Nhưng một phần của tháng 11 điên cuồng này đã để lại ấn tượng rằng những người khác đã nắm giữ vận mệnh tập thể của chúng ta.
Chúng ta đã biết ông ấy đảm nhận nhiều vai trò khác nhau - người đã tiếp quản Twitter và sa thải hơn một nửa nhân viên, nhà phát minh đã hồi sinh chương trình không gian, và nhà sản xuất ô tô khiến trẻ em dừng lại nhìn chằm chằm vào chiếc xe tải mới của mình. Đột nhiên, Elon Musk đã bước vào lĩnh vực chính trị, tổ chức các cuộc mít tinh, chỉ đạo các cuộc bổ nhiệm chính phủ, và định hình chương trình nghị sự của tổng thống Mỹ tiếp theo.
Hơn ba năm, ông đã là một trong những người giàu nhất và quyền lực nhất thế giới. Thị trường tăng và giảm theo các tweet của ông. Các phi hành gia bay trên tàu vũ trụ của ông. Quân đội sử dụng tín hiệu từ vệ tinh của ông để tiến lên. Các lý thuyết âm mưu trở thành chính thống qua sự ôm ấp của ông. Nhưng chỉ dưới ánh đèn của những cuộc bầu cử này, sức ảnh hưởng của ông mới thực sự lộ diện.
Kể từ thời William Randolph Hearst, ông trùm báo chí đã cung cấp động lực cho sự trỗi dậy của Roosevelt gần một thế kỷ trước, chưa có một công dân bình thường nào sống nổi bật trên nhiều phương diện như vậy ở Mỹ, và giờ đây chính trị của họ đã được đưa vào lĩnh vực quyền lực của ông. Đứng bên cạnh ông, ngay cả Trump cũng dường như gần như đầy kính nể, hơn là một ông chủ, ông ấy giống như một đồng nghiệp, vì hành tinh này và những thách thức của nó vẫn chưa đủ lớn đối với ông.
Hình ảnh minh họa do tạp chí (Time) cung cấp (Nguồn ảnh: NurPhoto/Getty Images)
Hiện tại, họ giống như những đối tác, được kết nối qua những lợi ích mà họ trao đổi và mong muốn phá hủy các cơ quan chính phủ. Họ có thể tạm thời phát ra mệnh lệnh bằng một giọng nói. Nhưng chương trình nghị sự của họ không hoàn toàn thống nhất về mọi vấn đề. Cả hai đều bướng bỉnh, nóng nảy và quen thuộc với việc nắm quyền kiểm soát mọi thứ. Điều gì sẽ xảy ra nếu họ bắt đầu xảy ra xung đột?
Trong cuộc chiến này, Musk có thể không chiếm ưu thế. Lịch sử đầy rẫy những kẻ ủng hộ đã chiến đấu với các nhà lãnh đạo mà họ tự bổ nhiệm. Dù Musk tích lũy được bao nhiêu tài sản hay ảnh hưởng, công cụ quyền lực quốc gia sẽ vẫn nằm trong tay tổng thống, và nếu ông quyết định sử dụng những công cụ này chống lại những tỷ phú đã giúp ông trở lại Nhà Trắng, mọi thứ sẽ trở nên hỗn loạn.
Cuối cùng, độ bền của mối quan hệ hợp tác của họ có thể phụ thuộc vào động cơ của Musk: Điều gì đã thúc đẩy ông trở thành một nhà tiên tri MAGA? Nếu ông muốn tiền, thì nhiệm vụ đã hoàn thành.
Nhờ sự cuồng nhiệt của các nhà đầu tư đối với cổ phiếu Tesla, tài sản của ông đã tăng vọt hơn 50 tỷ đô la chỉ trong một tuần sau cuộc bầu cử, đạt đỉnh trên 320 tỷ đô la. Nhưng tài sản chưa bao giờ là sự ám ảnh của Musk. Ông đã dồn tài sản của mình vào các dự án đam mê vũ trụ, như xây dựng nhà kính trên sao Hỏa, điều này đủ để chứng minh rằng ước mơ của ông khác với những Klingon bình thường trên tàu Starship của Trump. (Ghi chú của Vàng tài chính: Klingon là một chủng tộc ngoài hành tinh hiếu chiến trong vũ trụ hư cấu của (Star Trek).
Những người gần gũi với Musk cho biết kể từ khi ông thành lập công ty tên lửa SpaceX vào năm 2002, mục tiêu cuối cùng của ông đã không thay đổi. (Các nhà đầu tư của công ty bao gồm Marc Benioff và Lynne Benioff, chủ sở hữu tạp chí (Time).) Chiếc áo yêu thích của ông có dòng chữ: Chiếm lấy sao Hỏa. "Tất cả đều vì sứ mệnh này," một thành viên trong vòng tròn xã hội của Musk gần đây đã nói về kế hoạch của ông. "Ông ấy chỉ nhận ra rằng việc kiểm soát ngân sách của chính phủ Mỹ một cách trực tiếp hoặc gián tiếp sẽ giúp chúng ta lên sao Hỏa trong vòng đời của ông ấy. Làm điều này một cách riêng tư sẽ chậm hơn."
Điều này không có nghĩa là người nộp thuế Mỹ sẽ trả tiền cho giấc mơ không gian của Musk. Nhưng khi những kẻ mơ mộng lập dị nắm quyền chính phủ, công chúng thường phải trả giá. Hàng triệu người Mỹ, từ công nhân nhà máy đã nghỉ hưu đến sinh viên mới tốt nghiệp đang mắc nợ và trẻ sơ sinh, đều sẽ chịu thiệt hại từ các kế hoạch xã hội mà Musk đã hứa cắt giảm. Mặc dù Musk đã đăng nhiều tweet hàng ngày cho 205 triệu người theo dõi, nhưng kể từ khi ông trở thành cố vấn cho tổng thống đắc cử, ông đã từ chối trả lời các câu hỏi của phóng viên, bao gồm cả lần này. Ông không giải thích về các liên hệ của mình với các đối thủ của Mỹ từ Trung Quốc, Nga đến Iran. Ông cũng không giải quyết các xung đột lợi ích phát sinh từ việc đóng vai trò then chốt trong một chính phủ bị các cơ quan quản lý điều tra.
Cho đến nay, Trump có vẻ rất sẵn lòng hợp tác. Trong bài phát biểu chiến thắng vào ngày 6 tháng 11, ông đã dành bốn phút để ca ngợi Musk, vị "siêu thiên tài" đã giúp ông thực hiện chiến dịch mặt đất ở Pennsylvania, theo báo cáo, ông đã trả tiền cho những người vận động cho ông, để họ gõ cửa 11 triệu nhà. "Chúng ta đã có một ngôi sao mới," Trump đã hô hào trên sân khấu ở Florida. "Một ngôi sao đã ra đời - Musk!" Cho đến khi bài phát biểu kéo dài khoảng 19 phút, vị tổng thống đắc cử mới quay lại trước máy phát biểu và nhớ cảm ơn cử tri của mình.
Tầm quan trọng của Musk đối với đội ngũ tranh cử của Trump vượt xa 120 triệu đô la mà ông đã đầu tư, các dự án thực địa mà ông đã xây dựng hay sức mạnh truyền thông xã hội mà ông đã cung cấp. Đối với nhiều người trẻ tuổi đổ về Trump, Musk là một hình mẫu lý tưởng. Ông đã thổi hồn vào những hành vi hoài cổ quen thuộc với sự sáng tạo và khả năng. Nếu Trump cam kết phá hủy các cơ quan tham nhũng khiến những người ủng hộ hào hứng, thì Musk đại diện cho cam kết tạo ra những điều mới và giải quyết các vấn đề. Trump trên sân khấu dường như không già đi, ông ta nhảy múa bên cạnh một lãnh chúa méo mó đang chơi Diablo. Khi những đối thủ của Trump mô tả đội ngũ của ông như một đám ngốc nghếch, thì người sáng tạo vĩ đại nhất của thời đại chúng ta, người có hồ sơ thực hiện những kế hoạch kỳ quặc, lại hứa hẹn cắt giảm 2 triệu tỷ đô la chi tiêu, điều này khiến đối thủ của ông càng thêm khó khăn.
Dù đảng Dân chủ có nhắc nhở chúng ta bao nhiêu lần, tài sản của Trump đến từ di sản thừa kế, nhiều lần phá sản và hàng thập kỷ gian lận doanh nghiệp, họ cũng không thể phủ nhận thành công của Musk với tư cách là một doanh nhân. Ngay cả Bernie Sanders, thượng nghị sĩ bị coi là tai họa của tầng lớp tỷ phú, cũng đã tránh né chỉ trích ông trong một podcast gần đây: "Elon Musk là một doanh nhân rất, rất quyết đoán và tài năng, những thành tựu của ông ấy thật ấn tượng. Ông nói, những gì tôi có thể làm trong một tuần còn nhiều hơn những gì chính phủ có thể làm trong năm năm, từ một số khía cạnh mà ông ấy đúng."
Khi niềm tin của mọi người vào chính phủ rơi xuống mức thấp, nhiều cử tri hy vọng sẽ thấy một người ngoài cuộc có khả năng, lạnh lùng và độc lập, biết cách sử dụng một cỗ máy khổng lồ, làm cho nó trở nên tinh gọn, nhanh chóng và hiệu quả hơn. Cam kết của Musk đối với bộ máy hành chính Mỹ đã tạo ra động lực và bối cảnh cho việc cắt giảm chi phí, quy mô mà Washington chưa từng thấy trong nhiều năm qua. Trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của Trump, chương trình này không đạt được nhiều tiến bộ. Hàng triệu người phụ thuộc vào công việc của chính phủ, cũng như sự bảo vệ của các cơ quan quản lý để ngăn chặn sự xâm phạm của các doanh nghiệp bóc lột, chẳng hạn như những công ty khiến chúng ta lạm dụng thuốc giảm đau opioid và thuốc lá để điều trị hen suyễn. Nhưng những người theo chủ nghĩa nhỏ chính phủ sẽ khao khát đi theo bước chân của Musk, tham gia vào cuộc chiến ngân sách xấu xí về lãng phí liên bang và phúc lợi cồng kềnh. Nhiều người Mỹ sẽ ủng hộ họ.
Trong chiến dịch tranh cử, lập luận thuyết phục nhất mà Musk đưa ra không phải ở chương trình của Joe Rogan, cũng không phải trên sân khấu của cuộc mít tinh Trump. Nó diễn ra tại bệ phóng Boca Chica ở Texas, nơi công ty hàng không vũ trụ của Musk đã sử dụng một cặp cánh tay cơ khí để bắt giữ một tên lửa trở về, khiến thế giới kinh ngạc. Nếu người thực hiện điều này lại nhiệt tình ủng hộ Trump, không lẽ Trump không thể hoàn thành một số điều mà ông đã hứa?
Nhiều cử tri có vẻ như nghĩ vậy, đặc biệt là những người đàn ông trẻ tuổi mà Musk đã nhắm đến bằng sự phô trương. "Yếu tố quan trọng nhất ở đây là đàn ông cần bỏ phiếu," Musk đã nói với Rogan trước thềm bầu cử. Ngày hôm sau, khi 60% cử tri da trắng bỏ phiếu ủng hộ Trump, Musk đã tweet: "Kỵ binh đã đến." Nhưng sức hút của ông vượt xa cả manosphere (Ghi chú của Vàng tài chính: manosphere có thể hiểu là các blog và trang web hướng đến quyền lợi của nam giới). Điều này cũng đã chạm đến một lượng lớn cử tri, những người cảm thấy chán ghét tính cách của Trump nhưng lại hào hứng với chính sách của ông. Các chuyên gia truyền hình cho biết, những người này cần một "cấu trúc cấp phép"; Musk đã cung cấp điều đó cho những phụ nữ ngoại ô như Betsy Stecz. Khi bà đứng xếp hàng tham dự cuộc mít tinh của ông vào tháng Mười tại Lancaster, Pennsylvania, bà cho biết: "Tốt thôi, tôi có thể ngẩng cao đầu nói rằng: Tôi không xấu hổ khi bỏ phiếu cho Donald Trump." Đối với bà, lý do là Musk.
Xét về vai trò của ông trong chiến thắng này, Musk có thể kỳ vọng sẽ nhận được một số phần thưởng. Nhưng theo báo cáo, vị trí của ông trong thời kỳ chuyển tiếp của Trump đã khiến một số người đi theo cảm thấy không thoải mái. Trong phần lớn tháng 11, Musk đã cắm trại tại Mar-a-Lago, cân nhắc về các ứng cử viên nội các và tư vấn cho Trump về các ưu tiên chính sách. Ông đã chơi golf cùng tổng thống đắc cử, ngồi bên cạnh ông trong một trận đấu Ultimate Fighting Championship, và chụp ảnh cùng gia đình Trump; một trong những đứa cháu của ông đã ca ngợi Musk trên mạng xã hội là đã đạt được "tình trạng chú". Musk đã tạo ra một thuật ngữ khác cho vị trí của mình: "đối tác đầu tiên".
Vào ngày 16 tháng 11 năm 2024, tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump, CEO của Tesla và SpaceX Elon Musk và Donald Trump Jr. (phải) đang theo dõi trận đấu UFC 309 tại Madison Square Garden ở New York. Kena Betancur-AFP /Getty Images
Ngay cả khi một tuyên bố như vậy cũng là điều khiển nhẹ nhàng. Các nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ và Ukraine đã làm cho Musk nghe lén cuộc gọi của họ với Trump. Theo báo cáo, một đặc phái viên Iran bị cáo buộc cố gắng ám sát Trump đã gặp Musk để thảo luận về việc làm dịu căng thẳng. (Bộ Ngoại giao Iran đã phủ nhận cuộc gặp này.) Khi các đảng viên Cộng hòa trong Hạ viện mời Trump tham dự một cuộc họp kín tại Capitol Hill, Musk đã theo sau, dán nhãn "GUEST 1" lên cửa sổ của chiếc xe trong đoàn xe của Trump.
Vào thời điểm đó, Trump đã bổ nhiệm ông đứng đầu một thực thể mới có tên là Bộ hiệu quả chính phủ. Từ viết tắt DOGE là một sự tri ân đối với cryptocurrency chủ đề chó mà Musk đã quảng bá dưới dạng một trò đùa. Nhưng sứ mệnh của nó là nghiêm túc. Trump tuyên bố sẽ "giải tán" bộ máy hành chính liên bang và "tái cấu trúc" các cơ quan của nó. "Điều này sẽ gửi sóng sốc đến toàn bộ hệ thống," Musk nói.
Điều này cũng có thể khiến Musk có ảnh hưởng đến nhiều cơ quan đang quản lý công việc của ông. Vài tuần trước ngày bầu cử, Cục Quản lý An toàn Giao thông Quốc gia Mỹ thông báo rằng họ đang điều tra xe ô tô tự lái của Tesla sau khi xảy ra tai nạn. Vào tháng 6, cơ quan quản lý California đã ra lệnh cho Tesla "khắc phục các vi phạm về chất lượng không khí đang diễn ra tại nhà máy Fremont". Tesla cho biết xe của họ là an toàn và cơ sở của họ đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường. SpaceX cũng đã xảy ra xung đột với Cục Hàng không Liên bang Mỹ, nơi Musk từng đe dọa kiện vào tháng 9. Một bài bình luận của (New York Times) đã chỉ ra rằng công ty của ông đang đối mặt với ít nhất 20 cuộc chiến và điều tra quản lý từ "mọi ngóc ngách của chính phủ". Musk và một số đại diện đã từ chối bình luận hoặc trả lời các câu hỏi của tạp chí (Time) về bài viết này, bao gồm cả xung đột lợi ích tiềm ẩn.
Ông chưa giải thích nguyên tắc nào sẽ hướng dẫn ông trong việc thanh lọc bộ máy hành chính. Phó giám đốc DOGE Vivek Ramaswamy đã tranh cử với lập trường thân thiện với doanh nghiệp và tự do trong cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa trước đó. Ngược lại, khuynh hướng chính trị của Musk khó xác định hơn. Vào mùa hè năm nay, ông tự gọi mình là "một đảng viên Dân chủ ôn hòa trong lịch sử." Ông gọi biến đổi khí hậu là thách thức quyết định của thời đại chúng ta. Khi Barack Obama tranh cử tổng thống vào năm 2008, Musk đã xếp hàng sáu giờ để bắt tay với ông.
Mối quan hệ của ông với Trump thường không ổn định. Họ có quan điểm hoàn toàn khác nhau về thuế quan, và Musk đã từ chức chỉ vài tháng sau khi làm cố vấn cho Nhà Trắng vào năm 2017 để phản đối chính sách khí hậu của Trump. Năm năm sau, Musk nói rằng Trump đã đến lúc "rời khỏi ánh hoàng hôn", gây ra phản ứng mạnh mẽ. Trump nói: "Musk nên tập trung vào việc thoát khỏi sự hỗn loạn của Twitter, vì ông ấy có thể sẽ nợ 44 tỷ đô la vì một thứ có thể không có giá trị."
Trump có lý. Việc Musk tiếp quản Twitter không có ý nghĩa thương mại rõ ràng. Đến năm 2022, số tiền ông trả ít nhất gấp đôi giá trị của công ty, sau đó ông mất hàng tuần để phá hủy nguồn thu của công ty và lợi dụng tài năng của nó. Ông cho biết, dưới sự lãnh đạo của ông, số lượng nhân viên của công ty đã giảm từ 8,000 xuống còn khoảng 1,500. Một số bài đăng mà ông đăng trên nền tảng (mà ông đã đổi tên thành "X") bị coi là hành vi tự sát doanh nghiệp. Một người đã gọi lý thuyết chống Do Thái là "sự thật thực sự". (Ông sau đó đã xin lỗi.) Một người khác đã chia sẻ lý thuyết âm mưu về vụ tấn công bằng búa, vụ tấn công đã khiến chồng của Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi phải nhập viện vì gãy xương sọ. Để đáp lại, hàng chục công ty, bao gồm Microsoft và Coca-Cola, đã rút quảng cáo khỏi nền tảng này. "Đừng quảng cáo," ông đã nói với họ trên sân khấu của một hội nghị vào mùa thu năm ngoái. "Nếu ai đó muốn tống tiền tôi bằng quảng cáo, thì hãy biến mất." Công ty đầu tư Fidelity đã đánh giá vào tháng 10 rằng X đã mất gần 80% giá trị trong hai năm qua.
Từ góc trên bên trái theo chiều kim đồng hồ: Mark Seliger chụp cho tạp chí (Time), Mark Mahaney chụp cho tạp chí (Time), Nigel Buchanan minh họa cho (Time), Tim O'Brien minh họa cho (Time)
Musk dường như không quan tâm. Ngay cả khi thiếu đi phần lớn nhân viên, nền tảng này vẫn tiếp tục hoạt động, thường xuyên đứng đầu trong số các ứng dụng tin tức được tải xuống nhiều nhất trên App Store của Apple. Các khách hàng quảng cáo chính đã trở lại. Đối với một số nhà quan sát, tất cả những điều này đủ để họ ca ngợi việc tiếp quản của Musk, gọi đó là một kiệt tác của hiệu quả doanh nghiệp. Một thành viên trong vòng tròn xã hội của Musk nói: "Điều Elon đã làm với Twitter là ông ấy đã vào Twitter, dọn dẹp căn phòng, và bây giờ nó hoạt động tốt hơn trước đây." "Vì vậy, tâm trạng của mọi người là hy vọng Musk có thể làm điều tương tự với chính phủ Mỹ."
Đây là một nhiệm vụ khó khăn. Ngay cả những người theo chủ nghĩa diều hâu tài chính cũng do dự trước lời hứa của Musk về việc cắt giảm 2 triệu tỷ đô la chi tiêu liên bang. Điều này đòi hỏi phải cắt giảm Medicare, an sinh xã hội và các phần khác của mạng lưới an sinh xã hội. Musk cảnh báo cả nước chuẩn bị cho một "thời kỳ khó khăn tạm thời" khi những cắt giảm này có hiệu lực. Nhưng hiện tại vẫn chưa rõ ông có khả năng thực hiện chúng hay không. DOGE sẽ ở ngoài chính phủ, không có quyền sa thải nhân viên liên bang. Nhiều chuyên gia ngân sách dự đoán rằng nó sẽ giống như vô số nhóm ruy băng xanh khác, cố gắng gây áp lực lên các chính trị gia để cắt giảm các chương trình mà cử tri yêu thích, nhưng thất bại. Khi xác định lãng phí, gian lận và lạm dụng, Quốc hội Mỹ không cần sự giúp đỡ: họ đã có một cơ quan giám sát mang tên Văn phòng Trách nhiệm Chính phủ đang nỗ lực hoàn thành công việc này.
Nhiều người hâm mộ DOGE ban đầu cho biết họ nhận ra giới hạn của tiềm năng của nó, nhưng vẫn ăn mừng. Nhà bình luận của (Wall Street Journal) Andy Kessler đã viết vào ngày 17 tháng 11: "Vâng, Bộ hiệu quả chính phủ có thể là một giấc mơ ban ngày và cuối cùng có thể giống như bộ phận ngốc nghếch của The Great Python Circus." "Nhưng ngay cả khi DOGE của Musk chỉ cắt giảm một số sự cồng kềnh, tiết kiệm hàng trăm tỷ đô la, điều đó cũng đáng giá."
Trong quá trình vận động, Musk đã nhiều lần đề cập đến sự cần thiết của nước Mỹ. "Sống một cách trung thực" và "sống trong khả năng". Nhưng nếu nền tảng truyền thông xã hội của ông có bất kỳ hướng dẫn nào, thì mục tiêu của ông có thể không liên quan đến hiệu quả, mà liên quan đến ý thức hệ. Mục tiêu mà ông tuyên bố khi tiếp quản Twitter phù hợp với một trong những lý do yêu thích của ông khi ủng hộ Trump: Ông nói rằng ông muốn cứu lấy tự do ngôn luận của Mỹ. "Tự do ngôn luận là nền tảng của dân chủ," ông đã nói với Joe Rogan trước thềm bầu cử. "Một khi bạn mất tự do ngôn luận, bạn mất đi dân chủ. Trò chơi kết thúc. Đó là lý do tôi mua Twitter." Nhiều báo cáo và nghiên cứu đã kết luận rằng, dưới sự quản lý của ông, nền tảng này đã trở thành một nơi trú ẩn cho sự thù hằn và nội dung độc hại, một phần do việc ông sa thải đội ngũ kiểm duyệt nội dung của nó.
Khi được hỏi về sự thiên lệch của mình, Musk thường đề cập đến "virus tư duy lao động", đây là thuật ngữ của ông đối với sự thiên lệch sang trái của xã hội Mỹ, mà theo ông, sự thiên lệch này đã dẫn đến chính trị danh tính, văn hóa hủy bỏ và chế độ kiểm duyệt trực tuyến được cho là đang hoành hành. Sự căm ghét của ông đối với những thế lực này không chỉ đơn thuần là chính trị. Trong thời kỳ đại dịch, một đứa trẻ của ông đã tìm kiếm dịch vụ y tế khẳng định giới tính, và Musk cho biết ông đã bị lừa để phê duyệt. Con gái chuyển giới của ông hiện 20 tuổi, đã xa cách với cha mình, và vào năm 2022 đã đổi tên hợp pháp thành Vivian Jenna Wilson. Trong một podcast vào tháng 7, Musk nói rằng đứa trẻ của ông "đã chết, bị virus thức tỉnh giết chết. Tôi thề sẽ tiêu diệt virus tư duy lao động từ đó trở đi."
Wilson đã đưa ra phản hồi vào ngày hôm sau: "Với tư cách là một con chó mẹ chết, tôi trông khá ổn." Vào ngày 5 tháng 11, khi kết quả bầu cử dần sáng tỏ, Wilson đã đưa ra một thông điệp khác: "Tất cả đều là lỗi của những chính trị gia và oligarch đã khiến điều này xảy ra," cô viết. "Hãy trút giận lên họ."
Trong tiếng Hy Lạp cổ, từ oligarch có nghĩa là "sự thống trị của một số ít". Nhà phê bình sớm nhất của nó là Aristotle. Vào thế kỷ 4 trước công nguyên, triết gia này đã mô tả nó là trường hợp "các chủ sở hữu nắm quyền điều hành chính phủ". Tại Venice thời trung cổ, người lãnh đạo của nhóm oligarch thực hiện cai trị suốt đời, cùng một danh hiệu với danh hiệu mà Musk đã trao cho bộ phận mới của ông: thống đốc.
Elon Musk phát biểu tại một cuộc mít tinh của Donald Trump, cựu tổng thống và ứng cử viên tổng thống Mỹ. Sasha Leika - Rolling Stone/Getty Images
Chế độ này được thể hiện một cách tinh khiết nhất trong nước Nga thập niên 90, khi một số ít doanh nhân đã giành quyền kiểm soát nền kinh tế quốc dân trong thời kỳ chuyển đổi hỗn loạn sang chủ nghĩa tư bản. Thuật ngữ oligarch trong tiếng Nga được gọi là semibankirshchina - sự thống trị của bảy ngân hàng.
Một trong những người có quyền lực nhất là Boris Berezovsky, người đã tận dụng tài sản truyền thông của mình để giúp Putin giành chiến thắng trong cuộc bầu cử đầu tiên vào năm 2000, ông hy vọng tổng thống mới sẽ chia sẻ chiến lợi phẩm quyền lực. Ngược lại, hai người bắt đầu tranh cãi. Chính phủ Nga nhanh chóng buộc Berezovsky phải sống lưu vong và tịch thu mạng lưới truyền hình của ông. Oligarch này đã phá sản và cô đơn, qua đời vào năm 2013 tại biệt thự của mình ở vùng nông thôn Anh. Các nhà chức trách đã xác định đây là một vụ tự sát. Đến ngày nay, các kênh truyền thông trước đây của ông vẫn truyền tải thông điệp của Kremlin.
Một trong những người bạn thân thiết của Boris Berezovsky, Alex Goldfarb hiện đang sống ở New Jersey, ông theo chân Musk và Trump với cảm giác quen thuộc và sợ hãi. "Có vẻ như một chế độ oligarch đang hình thành ở đây," ông nói. "Trong những năm đầu dưới sự lãnh đạo của Putin, các oligarch đã cố gắng hết sức để chống lại nhà nước," Goldfarb nói. "Ở đây, chúng ta dường như có hai oligarch, Musk và Trump, đang nỗ lực hợp lực để kiểm soát đất nước."
Kết quả có thể phụ thuộc vào cách mà cuộc độc quyền hai đầu mới này đối xử với các cơ quan mà họ sắp kiểm soát. Nếu mục tiêu là làm cho chúng trở thành những công cụ quản trị tinh gọn và hiệu quả hơn, thì công chúng có thể hưởng lợi từ việc tái cấu trúc một hệ thống đã lâu bị đè nén bởi sự yếu kém của bộ máy hành chính. Nhưng Trump cũng sẽ sử dụng những công cụ này theo cách mà Putin đã làm ở Nga - khiến bạn bè của ông được lợi, và loại bỏ kẻ thù.
Musk có thể thu lợi từ sự sắp xếp này. Chỉ cần ông duy trì vai trò "đối tác đầu tiên", ông có thể kỳ vọng sẽ dễ dàng thoát khỏi ảnh hưởng của các cơ quan quản lý mà Trump đã bổ nhiệm trên toàn chính phủ. Do đó, con đường rõ ràng nhất của ông đến sao Hỏa có thể đi thẳng qua Phòng Bầu dục. Nhưng ngoài việc chứng kiến những thành công của ông, người Mỹ bình thường còn có thể nhận được lợi ích gì?
Các cơ quan cung cấp cho chúng ta chăm sóc sức khỏe, giữ nước sạch và giáo dục trẻ em không nên hoạt động như các doanh nghiệp. Chúng không được xây dựng với mục đích kiếm lợi nhuận, nhưng điều này không làm giảm giá trị của chúng, đặc biệt là đối với những công dân không đủ khả năng chi trả. Nếu những cơ quan này bị loại bỏ trong quá trình Musk thúc đẩy hiệu suất, thì những khó khăn đối với những người phụ thuộc vào sự hỗ trợ của chính phủ sẽ không chỉ là tạm thời. Đối với họ, nỗi đau này có thể là tàn phá, và cam kết của Musk đối với tương lai không gian cũng không thể giúp họ giải quyết các vấn đề hiện tại.
