Cryptoqueen: How this woman scammed the world, then vanished

ORIONPLAY official · 2024-07-11T13:52:44.000Z

Ruja Ignatova called herself the Cryptoqueen. She told people she had invented a cryptocurrency to rival Bitcoin, and persuaded them to invest billions. Then, two years ago, she disappeared. Jamie Bartlett spent months investigating how she did it for the Missing Cryptoqueen podcast, and trying to figure out where she's hiding. In early June 2016 a 36-year-old businesswoman called Dr Ruja Ignatova walked on stage at Wembley Arena in front of thousands of adoring fans. She was dressed, as usual, in an expensive ballgown, wearing long diamond earrings and bright red lipstick. She told the cheering crowd that OneCoin was on course to become the world's biggest cryptocurrency "for everyone to make payments everywhere". Bitcoin was the first cryptocurrency and is still the biggest and best-known - its rise in value from a few cents to hundreds of dollars per coin by mid-2016 had given rise to a frenzy of excitement among investors. Cryptocurrency as an idea was just entering the mainstream. Lots of people were looking to get involved in this strange new opportunity. OneCoin, Dr Ruja told the Wembley audience, was the "Bitcoin Killer". "In two years, nobody will speak about Bitcoin any more!" she shouted. All over the world, people were already investing their savings into OneCoin, hoping to be part of this new revolution. Documents leaked to the BBC show that British people spent almost €30m on OneCoin in the first six months of 2016, €2m of it in a single week - and the rate of investment could have increased after the Wembley extravaganza. Between August 2014 and March 2017 more than €4bn was invested in dozens of countries. From Pakistan to Brazil, from Hong Kong to Norway, from Canada to Yemen… even Palestine. But there was something very important these investors didn't know. To explain this, I need first to explain briefly how a cryptocurrency actually works. This is notoriously difficult - go online and you'll find hundreds of different descriptions, some of them utterly baffling to the non-specialist. But this is the first principle to grasp: money is only valuable because other people think it's valuable. Whether it's Bank of England notes and coins, shells, precious stones or matchsticks - all of which have historically been used as money - it only works when everyone trusts it. For a long time, people have tried to create a form of digital money independent of state-backed currencies. But they have always failed because no-one could trust them. They would always need someone in charge who could manipulate the supply, and forgery was too easy. The reason so many people are excited by Bitcoin is that it solves that problem. It depends upon a special type of database called a blockchain, which is like a huge book - one that Bitcoin owners have independent but identical copies of. Every time a Bitcoin is sent from me to someone else, a record of that transaction goes into everyone's book. Nobody - not banks, not governments, or the person who invents it - is in charge or can change it. There is some very clever maths behind all this, but this means that Bitcoins can't be faked, they can't be hacked and can't be double-spent. (I tested this explanation on my mother, the family technophobe, and she told me I'd failed to make it clear enough and should start again. So don't worry too much if you don't follow it either.) The key point is that these special blockchain databases are what make cryptocurrencies like Bitcoin work. For its fans this is a revolutionary new form of currency, with the potential to sideline the banks and national currencies, and provide banking for anyone with a mobile phone. And if you get in early, there's the chance to make a fortune. Dr Ruja's genius was to take all of this and sell the idea to the masses. But there was something wrong. In early October 2016 - four months after Dr Ruja's London appearance - a blockchain expert called Bjorn Bjercke was called by a recruitment agent, with a curious job offer. A cryptocurrency start-up from Bulgaria was looking for a chief technical officer. Bjercke would get an apartment and a car - and an attractive annual salary of about £250,000. "I was thinking: 'What is my job going to be? What are the things that I'm going to have to do for this company?'" he recalls. "And he said: 'Well, first of all, they need a blockchain. They don't have a blockchain today.' "I said: 'What? You told me it was a cryptocurrency company.'" The agent replied that this was correct. It was a cryptocurrency company, and it had been running for a while - but it didn't have a blockchain. "So we need you to build a blockchain," he went on. "What's the name of the company?" asked Bjercke. "It's OneCoin." He didn't take the job. Jen McAdam's 'tycoon' package One spring day a few months earlier, Jen McAdam received a message from a friend about an unmissable investment opportunity. Sitting at her computer, the Glaswegian clicked on a link and joined a OneCoin webinar. Over the next hour or so she listened carefully to people talking enthusiastically about this exciting new cryptocurrency - how it could transform her fortunes. All of them were "very up-tempo, full of beans, full of passion", she remembers. "You are so lucky that you're seeing this webinar right now," she was told. "You're in at such an early stage and it's just going to go like Bitcoin. It's going to go bigger." The webinar hosts talked about Dr Ruja's glittering background: Oxford University, a PhD from Konstanz, a stint with the respected management consultancy, McKinsey and Company... A speech Dr Ruja had given at a conference hosted by The Economist magazine was shown - and that's what clinched it for McAdam. "That ticked a box... The power of the woman - well done! I felt proud of her." By the time the webinar had finished she had decided to invest €1,000. It was easy: you purchased OneCoin tokens, and these then generated coins, which went into your account. One day soon, she was told, she would be able to turn these coins back into euros or pounds. It seemed like easy money. Maybe €1,000 wasn't enough? The promoters said it was the larger packages that were really life-changing. The smallest package cost €140, but they went all the way up to €118,000. One week later McAdam bought a "tycoon" package, for €5,000. Before long, she had invested €10,000 of her own money - and persuaded friends and family to invest €250,000 of theirs. She watched excitedly on the OneCoin website as the value of her coins steadily rose. Before too long they had passed £100,000 - a 10-fold return. She started planning holidays and shopping trips. But towards the end of the year Jen McAdam was contacted by a stranger on the internet. He claimed to be a good Samaritan, someone who had studied OneCoin carefully and wanted to speak to people who had invested. Reluctantly, she agreed to a conversation on Skype. It turned out to be a shouting match, but it would send McAdam's life in a new direction. The stranger was Timothy Curry, a Bitcoin enthusiast and cryptocurrency advocate. He thought OneCoin would give cryptocurrencies a bad name, and he told McAdam bluntly that it was a scam - "the biggest scam in the [expletive] world". He said he could prove it, too. "Well then prove it to me!" she replied, sharply. Over the next several weeks, Curry sent a stream of information about how cryptocurrencies work: links, articles, YouTube videos. He introduced her to Bjorn Bjercke, the blockchain developer who said there was no blockchain. It took McAdam three months to go through it all, but questions were starting to form. She started asking the leaders of her OneCoin group if there was a blockchain. At first she was told it was something she didn't need to know, but when she persisted she finally got the truth in a voicemail in April 2017. "OK Jen… they don't want to disclose that kind of information, just in case something goes wrong where the blockchain is being held. And plus, as an application, it doesn't need a server behind it. So it's our blockchain technology, a SQL server with a database." But by this stage, thanks to Curry and Bjercke, she knew that a standard SQL server database was no basis for a genuine cryptocurrency. The manager of the database could go in and change it at will. "I thought, 'What???' And literally my legs just went, and I fell on the floor,'" she says. The inescapable conclusion was that those rising numbers on the OneCoin website were meaningless - they were just numbers typed into a computer by a OneCoin employee. Far from putting an end to their financial worries, she and her friends and family had thrown a quarter of a million euros away. Dr Ruja disappears Although Jen McAdam had now seen the light, few other OneCoin investors had. Dr Ruja was still travelling the world to sell her vision - hopping from Macau to Dubai to Singapore, filling out arenas, pulling in new investors. OneCoin was still growing fast, and Dr Ruja was starting to spend her new fortune: buying multi-million-dollar properties in the Bulgarian capital, Sofia, and the Black Sea resort of Sozopol. In her downtime she would throw parties on her luxurious yacht The Davina. At one, in July 2017, the American pop star Bebe Rexha performed a private set. Despite the successful facade, trouble was brewing. The opening of a long-promised exchange that would allow OneCoin to be turned into cash kept being delayed - and investors were growing more and more concerned. This was to be resolved at a large gathering of European OneCoin promoters in Lisbon, Portugal, in October 2017. But when the day came, Dr Ruja - who was famously punctual - didn't show up. "She was on her way. Nobody knew why she wasn't there," recalls one delegate. Frantic calls and messages went unanswered. The head office in Sofia, where she was such an imposing presence, didn't know anything either. Dr Ruja had vanished. Some feared she'd been killed or kidnapped by the banks, who - they'd been told - had most to fear from the cryptocurrency revolution. In fact, she had gone underground. FBI records presented in court documents earlier this year indicate that on 25 October 2017, just two weeks after her Lisbon no-show, she boarded a Ryanair flight from Sofia to Athens. And then went completely off radar. That was the last time anyone saw or heard from Dr Ruja. MLM's most successful product Igor Alberts is wearing black-and-gold everything. Black-and-gold shoes, black-and-gold pleated suit, black-and-gold shirt, black-and-gold sunglasses, and he has a thick black-and-gold ring on. And every item of clothing is Dolce and Gabbana. "When you look at my clothes, they are disciplined," he says. His wife, Andreea Cimbala, nods along, adding that if he wakes up and puts on pink underwear, he sticks to pink as he chooses his shirt, trousers and jacket. They live in an enormous house in an affluent neighbourhood on the outskirts of Amsterdam. At the gated entrance to their mansion is a 10ft-high wrought iron gate with their names and the slogan "What dreams may come". A Maserati and Aston Martin are parked outside. Alberts was brought up in a poor neighbourhood. Then he got into network marketing, or multi-level marketing (MLM) as it is often known, and started making money. Lots of money. He claims he has made €100m over the last 30 years. Here is how multi-level marketing works. I pay £100 to start selling vitamin tablets directly to people. I sell a box to my friends, Georgia and Phil, and make a small cut. But then I recruit Georgia and Phil to start selling too, and I make a cut on their sales as well. They are now in what's called my downline. Phil and Georgia both recruit two people, and then all four of them recruit two more, and so on. This mushrooms very rapidly - 25 rounds of recruitment later and everyone in the UK would be selling vitamins. (And I, at the top, would be making a cut on all the sales.) MLM is not illegal. Big companies like Amway and Herbalife use these techniques. But it is controversial, because usually only a small number of people make all the money. It's also notorious for exaggerated promises of high earnings and tough sales targets. When there is nothing of value to sell, though, and all the money is made by recruiting other people, it is illegal and goes by another name: a pyramid scheme. In May 2015, already a very successful MLM seller, Igor Alberts was invited to a OneCoin event in Dubai, where he met lots of people, all apparently making fortunes with this new currency. Dr Ruja herself made a powerful impression too, with her "princess's dresses" and her vision of a financial revolution. Igor returned with a new mission - and gave new instructions to all the salespeople in his downline: stop whatever you're doing, and start selling OneCoin. "We gathered the teams together and we started to work like crazy," he says. "We made in our first month almost €90,000 out of nothing. Bang!" Dr Ruja's genius was to recognise that established MLM sellers with huge downlines were the perfect vehicle to market her fake coin - a plan the FBI says she privately referred to as "the bitch of Wall Street, meets MLM". This was the secret of OneCoin's success. It wasn't just a fake cryptocurrency, it was an old-fashioned pyramid scheme, with the fake coin as its "product". No wonder it spread like wildfire. Fairly soon Igor Alberts was making more than €1m a month from OneCoin, which quickly became the biggest product in network marketing. "No other company even came close," Alberts says. Sixty per cent of the income Igor Alberts and Andreea Cimbala made from OneCoin (in the end, more than €2m per month) was paid in cash, the rest in OneCoin. But they used some of this cash to buy more OneCoin. They, like almost everyone else involved, were convinced they were earning a fortune. "I did the calculation how many coins we needed to become the richest person on the planet," Igor says. "I said to Andreea, 'We need to build it up to 100 million coins, because when this coin goes to €100 and we have 100 million, we are richer than Bill Gates.' It's mathematic. It's easy as that." The nature of MLM networks - where people often recruit others who are close to them - creates a blurred sense of responsibility. Blame is not easy to apportion. And if sellers have invested their own money, they are victims too. After Dr Ruja's non-appearance in Lisbon, a point came when Igor Alberts, like Jen McAdam, asked to see evidence of the blockchain. He didn't get it, and in December 2017 he quit. I ask if he felt guilty, for having sold so many people a coin that didn't exist, and for having made so much money in the process. "I felt responsibility. Not guilt," he replies. "You can never be blamed for believing in something. I had no clue that it could be false. I didn't even know what is a blockchain… What doubt can I have?" He points out that he spent millions buying OneCoin, possibly more than anyone else. By contrast, Jen McAdam says she bears a heavy burden of guilt. I ask her how much she earned from selling OneCoin and she says it was €3,000 - €1,800 of which she received in cash, and which she used to buy more OneCoin. She feels guilty towards those who she introduced to OneCoin, she says, but also towards her late father, a miner, who worked hard all his life in horrible conditions, and left her the money that she then gave away. Following the money It's hard to know how much money has been put into OneCoin. Documents leaked to the BBC say €4bn between August 2014 and March 2017. I've also been told by more than one person that it could be as much as €15bn. There's a famous saying in journalism, "Follow the money." So with Georgia Catt, producer of The Missing Cryptoqueen podcast, I went to see Oliver Bullough, an expert on what he calls Moneyland - the shadowy parallel world where criminals and the super-rich hide their wealth. The problem, he explains, is that following the money isn't as easy as it sounds, because criminals structure their companies and bank accounts in such a way that their assets seem to disappear. "They still exist", he says, in his garden near the village of Hay-on-Wye. "You can still use them to buy things, you can still use them to buy political influence and nice houses and yachts. But when it comes to someone trying to find them - whether that's a journalist or a police officer - they are invisible." It's no surprise, then, that OneCoin's corporate structure is incredibly complicated. Here's an example: Ruja bought a very large property in central Sofia. Technically it was owned by a company called One Property. One Property was owned by another company called Risk Ltd. Risk Ltd was owned by Ruja, but was then transferred to some unnamed Panamanians, but it was still managed by another company called Peragon. And Peragon was owned by another company called Artefix, which was owned by Ruja's mother, Veska. And then in 2017, the ownership of Artefix was sold to an unknown man in his 20s. Oliver describes this kind of dizzying arrangement as "improbably standard". For several months, a French journalist called Maxime Grimbert tried to unpick OneCoin's corporate workings, collecting as many company names and bank account details as he could. I show his results to Bullough, who immediately notices how many British companies there are. "British companies are the companies of choice," he comments. "They're very easy to set up and they look legitimate." He takes the first one on the list and looks it up on the Companies House website. Everything is meant to be transparent - the website contains the details of every company in the UK. It's thought to be a key anti-corruption tool. "We are very proud of this in this country," he says. "The problem is that when you create this company, no-one checks any of the information provided." He clicks to see the company's filing history, but where you should see company accounts, there is nothing. "This is classic," he exclaims. "Look, nothing has happened. They have filed no financial information at all." Then he tries checking the company's owners. The UK began to insist recently that companies must enter the name of the person with "significant control" - the real owner. "This is supposed to mean that you can no longer use a British company to hide behind," he says, as he scrolls down the page. "Oh, hey presto, they haven't filed a person with significant control. That's illegal… That is an anonymous shell company, as anonymous as anything that you can buy anywhere in the Seychelles or Nevis or the Marshall Islands or Vanuatu." So much for following the money. In an interconnected global economy, assets can simply vanish, and you end up chasing shadows. Find out more Listen to The Missing Cryptoqueen podcast, with Jamie Bartlett and producer Georgia Catt, on BBC Sounds When you're dealing with a scam worth billions of euros, it's not unusual for shadowy groups to get involved. Several of the people Georgia and I interviewed spoke darkly about mysterious people and connections they didn't want to name. "When you talk about the amount of money that's been put into OneCoin of course there's people out there who are pissed off and would do anything to shut anyone like me up," says Bjorn Bjercke, the blockchain expert who discovered there was no blockchain, and started talking about it publicly. He tells me he's received death threats as a result of speaking out. "If I knew what I would have to go through, I would have never blown the whistle. I would have just turned my back and walked away," he says. When I ask him who might be behind the threats, he won't elaborate. "I can't discuss that. It starts to get very very very scary, very very very fast." According to Bjercke, Dr Ruja never expected OneCoin to grow so big. People involved at the early stages have told him it was never supposed to be a billion-dollar scam. She tried to close it down, he says, but the dark forces wouldn't let her. "Once OneCoin was running above 10 million, 20 million, 30 million, something happened where she was unable to stop it," Bjercke says. "I think she was so scared in the fall of 2017 that she decided to skip." Igor Alberts, the MLM seller, also talks about the involvement of "very influential people". When I ask for more details, he replies: "No, I cannot tell that because I don't want to take that risk with our lives." It's not clear who Bjorn and Igor are talking about, or whether they are even talking about the same people, but the US Department of Justice claims to have evidence of a link between Dr Ruja's brother, Konstantin Ignatov - who took over the running of OneCoin when Ruja disappeared - and "significant players in Eastern European organised crime". Inside 'the family' On 6 March 2019 Konstantin Ignatov was at Los Angeles International airport, waiting to fly back to Bulgaria after some OneCoin meetings in the US. Just as he was boarding his flight home, he was pounced on by FBI agents, arrested, and charged with fraud in connection with OneCoin. Around the same time, the US authorities charged Dr Ruja in absentia for wire fraud, security fraud and money laundering. Amazingly, even after this, OneCoin continued to function - and people continued to invest in it. When Georgia and I visited Sofia a month later, Dr Ruja's personal mansion appeared to be locked up and empty, but the OneCoin office gave every appearance of being a busy workplace. Why have so many people continued to believe in OneCoin, despite all the evidence? Investors often told us that what drew them in initially was the fear that they would miss out on the next big thing. They'd read, with envy, the stories of people striking gold with Bitcoin and thought OneCoin was a second chance. Many were struck by the personality and persuasiveness of the "visionary" Dr Ruja. Investors might not have understood the technology, but they could see her talking to huge audiences, or at the Economist conference. They were shown photographs of her numerous degrees, and copies of Forbes magazine with her portrait on the front cover. The degrees are genuine. The Forbes cover isn't: it was actually an inside cover - a paid-for advertisement - from Forbes Bulgaria, but once the real cover was ripped off, it looked impressive. But it seems it's not just the promise of riches that keeps people believing. After Jen McAdam invested into OneCoin she was constantly told she was part of the OneCoin "family". She was entered into a Whatsapp group, with its own "leader" who disseminated information from the headquarters in Sofia. And McAdam's leader prepared her carefully for conversations with OneCoin sceptics. "You're told not to believe anything from the 'outside world'," she recalls. "That's what they call it. 'Haters' - Bitcoiners are 'haters'. Even Google - 'Don't listen to Google!'" Any criticism or awkward questions were actively discouraged. "If you have any negativity you should not be in this group," she was told. Prof Eileen Barker of the London School of Economics, who has spent years studying groups like the Moonies and Scientologists, says there are similarities between OneCoin and messianic millennium cults, where people believe they are part of something big that is going to change the world - and no matter what the evidence, once they've signed up, it's very hard for them to admit they are wrong. "When prophecy fails they believe more strongly," she says. "Particularly if you have invested something, not only money, but belief, reputation, intelligence. You think, 'Wait a bit longer.'" Money might push people to invest in the first place, but the sense of belonging, of doing something, of achieving something, is why they stay, Barker says. "And in that sense it's cultic." In an ideal world, regulators would take action to protect consumers from scams like OneCoin. But the authorities all over the world have been slow to react, partly because the whole area of cryptocurrencies is relatively new. The UK's Financial Conduct Authority (FCA), which is responsible for regulating financial markets in the UK, issued a warning on its website only in September 2016. "We believe consumers should be wary of dealing with OneCoin," it said. "We are concerned about the potential risk this poses to UK consumers." Less than a year later, the warning was removed from the website. The FCA said it had been up for long enough, but OneCoin promoters presented this as proof that the UK authorities considered OneCoin a legitimate investment. "There's the answer, right from the horse's mouth, it's official," said one promoter from Alberta, Canada, in a video posted online. "If they still thought we were a fraudulent company, then guess what, that warning's not removed. Game over." Several OneCoin events took place in the UK after the FCA took down the warning, and money continued to be invested. The FCA did not respond to the BBC's request to comment. The fact that OneCoin was operating internationally also created difficulties for the authorities. In August this year, the City of London police ended a two-year investigation into OneCoin. "The companies and individuals behind OneCoin are based outside UK jurisdiction," it said. "We've been unable to identify UK-based assets, which could be used to compensate UK investors." Such explanations don't offer much comfort to those affected. "I'm devastated for all the UK victims," Jen McAdam told me, when she heard the news. She now runs Whatsapp support groups for OneCoin investors who realise they have been swindled. "Where's the support? Where's the help? More folk are going to promote this. It's a green light for the OneCoin scammers to continue and extort more money from innocent people in the UK and nothing has been done about it. They don't care!" The City of London Police told the BBC: "There was insufficient evidence to support criminal proceedings against individuals based in the UK, though the force has never specified that there had been no concerns surrounding OneCoin. The force has provided assistance to foreign law enforcement partners in respect of their investigations concerning OneCoin personnel and will continue to do this. If you believe you have been a victim of fraud in relation to OneCoin or you suspect someone of actively marketing OneCoin, please come forward and report it to Action Fraud online." Until this week, however, the OneCoin head office remained open for business - and people were continuing to promote the currency. A Ugandan tragedy In the Ntangamo region of Uganda, not far from Rwandan border, most people make their living growing bananas, or sometimes cassava, sweet potato, beans or groundnut. In 2016 it was here that 22-year-old Daniel Lienhardt came as he was scraping together the 700,000 Ugandan shillings ($250) he needed to buy a OneCoin starter package. He already had 400,000 shillings in savings, and to raise the rest he returned from the capital, Kampala, to his family home, took three goats raised by his younger brothers, and sold them. "There was no other way," he says ruefully. Daniel is one of thousands of Ugandans who've bought into Dr Ruja's fake cryptocurrency - and the OneCoin financial documents leaked to the BBC reveal that as time went on, investors like him became increasingly important to OneCoin. In Europe, less money was invested in the first six months of 2017 compared to the same period in 2016. But in Africa, the Middle East and the Indian subcontinent, it was the other way round. As the money started drying up in Europe, promoters turned more and more to countries like Uganda. Daniel took me and Georgia to meet Prudence, who first introduced him to OneCoin. They are still friends, even though both now realise it's a scam. Prudence is a nurse in a Kampala slum, who thought she could make more money selling OneCoin and set about recruiting new investors. A senior promoter gave her a nice car to impress customers, and instructed her to visit farmers when their crops were being harvested and they had money in their pocket. People in villages trust people from the city, Prudence tells us. To buy the packages some sold their cattle, their land and even their houses - with disastrous consequences. "Some of their kids are at home sitting without going to school - some don't have anywhere to sleep. Some are running because they got loans from a bank. Some are hiding. Some are divorced." If anyone asks Prudence when the investment is going to deliver the promised riches, she tells them to wait. She can't bring herself to tell them the truth. "I'm somehow hiding myself. I don't want those people I introduced into OneCoin to see me moving around. They can easily kill me. They thought I ate their money." But though she has stopped recruiting, many others haven't, and there are still plenty of interested buyers, she says. One of the main OneCoin offices in Kampala is attached to a church. There are videos of the minister, known as Bishop Fred, leading the congregation in call and response. "One Life!" he shouts. "One Coin!" the congregations replies. Bishop Fred, we learned, is now one of the country's top promoters of OneCoin, though he says it's no longer promoted during church services. As in other countries, OneCoin has spread here through networks of friends and families. Together with Daniel, Georgia and I travel south to meet his mother. She lives in a concrete house with a tin roof - five small rooms, a small television and a cooking area. A towel covers the front door, and a few metres away is her land, where she grows her own food and sells anything left over at the local market. The family had saved about £3,000 to buy a maize store so that Daniel's mother could stop spending every day in the fields. But when Daniel found out about OneCoin, it suddenly seemed like a much better alternative. His mother had doubts, but he persuaded her to put the money into OneCoin instead. She had no computer or smartphone, to do her own research. She doesn't speak English either, so I'm shocked to discover, as we sit and talk, that Daniel has never actually told his mother that the money is lost. "I've never told her directly that it's not going to work - that there is no more money, there's no more hope," he tells me. "I've been telling her it's changing. They keep postponing this. That I don't know what they're thinking. Maybe it's just a delay. I haven't given her 100% full confirmation that it won't work." I ask him why not. "It's hard. It's hard to say." Daniel's mother then tells us that when she first saw me and Georgia, she assumed it was a good sign - that perhaps it meant that her money was going to arrive at last. She asks what news we have about OneCoin. Will she get her money back? I look at Daniel. "Maybe you can tell her… Maybe…" he says. He doesn't seem certain it's a good idea. Perhaps it would put him in an uncomfortable position. I don't want to be the person that breaks the news to Daniel's mother. Georgia suggests we tell Daniel's mother that we are journalists, and that we are investigating OneCoin because a lot of people aren't getting their money. Daniel translates, and his mother's reply comes back. "If you have your money and it's taken away from you, life becomes stressful," she says. "You've been planning, planning for something. If it doesn't happen, life is hard." Where are you, Dr Ruja? When we started planning the Missing Cryptoqueen podcast in late 2018, no-one really had a clue what happened to Dr Ruja after her disappearance. It was only earlier this year that the US authorities revealed she'd flown to Athens on 25 October 2017. And even then, the question remained, where had she gone next? There were rumours of course - lots of them. Igor Alberts, the MLM kingpin, said he'd heard she has Russian and Ukrainian passports and travels back and forth between Russia and Dubai. It's also been suggested that there are powerful people who might protect her in her native Bulgaria - and that she could hide in plain sight because of plastic surgery that makes her unrecognisable. I've even heard that she might be in London. Others told us she was dead - which does remain a possibility. This is clearly a question for a professional, which is why Georgia and I went to see private investigator Alan McLean. Finding people is his speciality, and there is one thing above all he says we should focus on. "What was her lifestyle? That's the most important thing of all," he says. "Go back to her life before OneCoin. Find out who her friends were, what her lifestyle was like, her family." Another tip he gives us is to find out where she has been on her yacht. We should try to get the tracker off it, he says, and he doesn't appear to be joking. I explain that this is probably beyond my abilities (apart from being illegal). Then he says I should check what yachts were bought in Athens around the time she arrived there from Sofia. "In my opinion, for what it's worth, she's moving around the Mediterranean," he says. A few weeks after our meeting Alan gets back in touch, with some amazing information. His colleagues - also private investigators - visited top-end restaurants in Athens armed with photos of Ruja, and in one of them several waiters claimed to clearly remember her dining there earlier this year. When Georgia and I called them ourselves to check, they confirmed it. So it seems Ruja is still alive, and is able to visit a European capital without fearing arrest. Another lead comes our way when we pay a visit to a bizarre OneCoin beauty pageant in Bucharest. It's as glitzy as you would expect. Men are drinking champagne from the bottle, everyone is eyeing us in a way that makes us feel very uncomfortable. We soak up the atmosphere, cheer the British contestant, and then leave. But later we hear that we might have been in the presence of Dr Ruja - that she was there, in the same room, right in front of our noses. Except now with plastic surgery, and so harder to spot. From either Greece or Romania Dr Ruja could be extradited to the US. If it's true she was in these countries earlier this year, she probably has a fake identity. Taking seriously Alan McLean's advice about studying Dr Ruja's life before OneCoin, Georgia and I turn to the internet, which fortunately never forgets anything. Even the most obscure entry or innocuous comment on a forum is usually saved somewhere, and with enough digging can be found. You've heard of Google, but there are several other search engines that specialise in this. So we start unearthing previous addresses, known friends, old phone numbers, anything that could help us. We already knew that Dr Ruja spent some of her childhood in Schramberg, southern Germany. We had also visited the town of Waltenhofen in Bavaria, not far away, where she and her father bought a steelworks around a decade ago, an episode that led to her being tried for fraud. (She received a fine and a suspended sentence in October 2016.) While in Waltenhofen, we learned that she had a German husband, a lawyer for the well-known firm, Linklaters. But we were still surprised when, during our internet searches, Frankfurt started appearing over and over again. It wasn't a place we'd previously thought of looking. There were several old addresses in the Frankfurt area - ones she'd posted in forums many years ago, or were associated somehow with old phone numbers of hers. Then we started looking at some old photos of Ruja, and spotted one friend who appeared with her all the way back to 2011. And that friend was visiting the richest neighbourhood in Frankfurt in summer this year. From a tiny fragment of a poster advertising a tennis tournament, an expert identified the park in which one photograph was taken. We also learned that Dr Ruja had a daughter in late 2016, and that she remained very close to her. The daughter, we were informed, might be in Frankfurt. This is also where Dr Ruja's husband - or perhaps ex-husband - lives and works. Armed with a microphone and several photographs of Dr Ruja, we headed off to Frankfurt and searched old addresses and gated neighbourhoods said to be the most expensive in Germany. A couple of people looked at the photographs and paused for a long time, raising our hopes - but then said they didn't recognise her. A postman thought he recognised the name, but couldn't be sure. We called the lawyer who is (or was) married to her, and he didn't want to talk. Did we get close to her? Could she really be hiding out in the heart of the EU? We don't know. Frankfurt probably isn't the only place she goes - it might be one of several places, including perhaps Dubai and Russia. Then a few days later we received a call from a trusted source we cannot identify. He told us we were right - Frankfurt is indeed where she spends much of her time. But we need to keep going, we needed to find the house. "You will find her," he said. "You must dig deeper." She would have known that we were looking for her, he added, and she would have laughed at us. On 5 November 2019, the day after the final episode of The Missing Cryptoqueen podcast was released, Dr Ruja's brother, Konstantin Ignatov, appeared in court in New York, testifying for the government in a case against a lawyer accused of laundering $400m of the money OneCoin made in the US. In court it was revealed that Ignatov signed a plea deal on 4 October, in which he pleaded guilty to several fraud charges. A court reporter was there to hear his testimony, and according to his account of the proceedings Ignatov appears to have implied that his sister had duped him with the same line the organisation put out to its investors - that OneCoin critics were "haters" who could not be believed. She vanished, he said, because she was afraid that somebody close to her was going to give her up to the FBI. She had got hold of a "big passport", he said, and asked him to get her plane tickets to Vienna, then Athens. OneCoin has always denied wrongdoing. It told the BBC: "OneCoin verifiably fulfils all criteria of the definition of a crypto-currency." It said the Missing Cryptoqueen podcast "will not present any truthful information and cannot be considered objective, nor unbiased". It added that the allegations made about it around the world were being challenged, stating: "Our partners, our customers and our lawyers are fighting successfully against this action around the globe and we are sure that the vision of a new system on the basis of a 'financial revolution' will be established." OneCoin was a familiar scam with a digital twist - a new and hugely successful take on the old pyramid scheme. But to me it symbolises something else too. It represents the dark side of rapid technological change - the way that every new technology creates amazing new opportunities and possibilities for people who understand it, but also the chance to exploit the people who don't. Dr Ruja identified several of society's weak spots and exploited them. She knew there would be enough people either desperate enough, or greedy enough, or confused enough to take a bet on OneCoin. She understood that truth and lies are getting harder to tell apart when there is so much contradictory information online. She spotted that society's defence against OneCoin - the law-makers, the police, and also us in the media would struggle to understand what was happening. And, most frustratingly of all, she correctly guessed that by the time we realised it, she'd be gone, along with the money. #ScamRiskWarning #onecoin

Ruja Ignatova tự gọi mình là Nữ hoàng tiền điện tử. Cô nói với mọi người rằng cô đã phát minh ra một loại tiền điện tử có thể cạnh tranh với Bitcoin và thuyết phục họ đầu tư hàng tỷ USD. Sau đó, hai năm trước, cô ấy biến mất. Jamie Bartlett đã dành nhiều tháng để điều tra cách cô ấy làm điều đó cho podcast Missing Cryptoqueen và cố gắng tìm ra nơi cô ấy đang trốn.
Đầu tháng 6 năm 2016, một nữ doanh nhân 36 tuổi tên là Tiến sĩ Ruja Ignatova bước lên sân khấu tại Wembley Arena trước hàng nghìn người hâm mộ cuồng nhiệt. Như thường lệ, cô ấy mặc một chiếc váy dạ hội đắt tiền, đeo đôi khuyên tai kim cương dài và tô son màu đỏ tươi.
Cô nói với đám đông cổ vũ rằng OneCoin đang trên đường trở thành loại tiền điện tử lớn nhất thế giới “để mọi người thực hiện thanh toán ở mọi nơi”.
Bitcoin là loại tiền điện tử đầu tiên và vẫn là loại tiền điện tử lớn nhất và nổi tiếng nhất - sự gia tăng giá trị của nó từ vài xu lên hàng trăm đô la mỗi đồng vào giữa năm 2016 đã làm tăng sự phấn khích điên cuồng của các nhà đầu tư. Tiền điện tử như một ý tưởng vừa mới đi vào xu hướng chủ đạo. Rất nhiều người đang tìm cách tham gia vào cơ hội mới lạ này.
Tiến sĩ Ruja nói với khán giả Wembley rằng OneCoin là “Kẻ giết Bitcoin”. “Trong hai năm nữa, sẽ không còn ai nói về Bitcoin nữa!” cô ấy hét lên.
Trên toàn thế giới, mọi người đã đầu tư tiền tiết kiệm của mình vào OneCoin với hy vọng trở thành một phần của cuộc cách mạng mới này. Các tài liệu bị rò rỉ cho BBC cho thấy người dân Anh đã chi gần 30 triệu euro cho OneCoin trong sáu tháng đầu năm 2016, trong đó có 2 triệu euro chỉ trong một tuần - và tỷ lệ đầu tư có thể đã tăng lên sau sự kiện hoành tráng ở Wembley. Từ tháng 8 năm 2014 đến tháng 3 năm 2017, hơn 4 tỷ euro đã được đầu tư vào hàng chục quốc gia. Từ Pakistan đến Brazil, từ Hồng Kông đến Na Uy, từ Canada đến Yemen… thậm chí cả Palestine.
Nhưng có một điều rất quan trọng mà các nhà đầu tư này không biết.
Để giải thích điều này, trước tiên tôi cần giải thích ngắn gọn cách thức hoạt động thực sự của tiền điện tử. Điều này nổi tiếng là khó khăn - hãy lên mạng và bạn sẽ tìm thấy hàng trăm mô tả khác nhau, một số mô tả trong số đó hoàn toàn gây khó hiểu cho những người không chuyên. Nhưng đây là nguyên tắc đầu tiên cần nắm rõ: tiền chỉ có giá trị khi người khác nghĩ nó có giá trị. Cho dù đó là tiền giấy và tiền xu của Ngân hàng Anh, vỏ sò, đá quý hay que diêm - tất cả đều được sử dụng làm tiền trong lịch sử - nó chỉ hoạt động khi mọi người tin tưởng vào nó.
Từ lâu, người ta đã cố gắng tạo ra một dạng tiền kỹ thuật số độc lập với các loại tiền tệ được nhà nước hậu thuẫn. Nhưng họ luôn thất bại vì không ai có thể tin tưởng họ. Họ luôn cần một người chịu trách nhiệm có thể thao túng nguồn cung và việc giả mạo là quá dễ dàng.
Lý do khiến nhiều người hào hứng với Bitcoin là vì nó giải quyết được vấn đề đó. Nó phụ thuộc vào một loại cơ sở dữ liệu đặc biệt gọi là blockchain, giống như một cuốn sách khổng lồ - một cuốn sách mà chủ sở hữu Bitcoin có các bản sao độc lập nhưng giống hệt nhau. Mỗi khi Bitcoin được gửi từ tôi cho người khác, bản ghi giao dịch đó sẽ được lưu vào sổ sách của mọi người. Không ai - không phải ngân hàng, không phải chính phủ, hay người phát minh ra nó - chịu trách nhiệm hoặc có thể thay đổi nó. Có một số phép toán rất thông minh đằng sau tất cả những điều này, nhưng điều này có nghĩa là Bitcoin không thể bị làm giả, không thể bị hack và không thể chi tiêu gấp đôi.
(Tôi đã kiểm tra lời giải thích này với mẹ tôi, một người ghét công nghệ trong gia đình, và bà nói với tôi rằng tôi đã không giải thích rõ ràng và nên bắt đầu lại. Vì vậy, đừng quá lo lắng nếu bạn cũng không làm theo.) Chìa khóa vấn đề là các cơ sở dữ liệu blockchain đặc biệt này là thứ giúp các loại tiền điện tử như Bitcoin hoạt động. Đối với những người hâm mộ, đây là một hình thức tiền tệ mới mang tính cách mạng, có tiềm năng loại bỏ các ngân hàng và tiền tệ quốc gia, đồng thời cung cấp dịch vụ ngân hàng cho bất kỳ ai có điện thoại di động. Và nếu bạn tham gia sớm, bạn sẽ có cơ hội kiếm bộn tiền.
Thiên tài của Tiến sĩ Ruja là đã nắm bắt tất cả những điều này và bán ý tưởng cho đại chúng.
Nhưng có điều gì đó không ổn. Vào đầu tháng 10 năm 2016 - bốn tháng sau khi Tiến sĩ Ruja xuất hiện ở London - một chuyên gia blockchain tên là Bjorn Bjercke đã được một đại lý tuyển dụng gọi đến với một lời mời làm việc gây tò mò. Một công ty khởi nghiệp về tiền điện tử đến từ Bulgaria đang tìm kiếm giám đốc kỹ thuật. Bjercke sẽ có được một căn hộ, một chiếc ô tô - và mức lương hàng năm hấp dẫn khoảng 250.000 bảng Anh.
"Tôi đang nghĩ: 'Công việc của mình sẽ là gì? Tôi sẽ phải làm những việc gì cho công ty này?'" anh nhớ lại.
“Và anh ấy nói: ‘Chà, trước hết, họ cần một blockchain. Ngày nay họ không có blockchain.’
“Tôi nói: 'Cái gì? Bạn nói với tôi rằng đó là một công ty tiền điện tử.'"
Người đại diện trả lời rằng điều này là chính xác. Đó là một công ty tiền điện tử và đã hoạt động được một thời gian - nhưng nó không có blockchain. “Vì vậy, chúng tôi cần bạn xây dựng một blockchain,” anh ấy tiếp tục.
"Tên công ty là gì?" Bjercke hỏi.
"Đó là OneCoin."
Anh ấy đã không nhận công việc đó.
Gói 'ông trùm' của Jen McAdamMột ngày mùa xuân cách đó vài tháng, Jen McAdam nhận được tin nhắn từ một người bạn về một cơ hội đầu tư không thể bỏ qua. Ngồi trước máy tính của mình, Glaswegian nhấp vào liên kết và tham gia hội thảo trực tuyến về OneCoin.
Trong khoảng một giờ tiếp theo, cô cẩn thận lắng nghe mọi người nói chuyện nhiệt tình về loại tiền điện tử mới thú vị này - nó có thể thay đổi vận mệnh của cô như thế nào. Cô nhớ lại, tất cả đều "có nhịp độ rất nhanh, đầy đậu và đầy đam mê". Cô ấy nói: “Bạn thật may mắn khi được xem hội thảo trực tuyến này ngay bây giờ”. “Bạn đang ở giai đoạn đầu và nó sẽ diễn ra giống như Bitcoin. Nó sẽ còn lớn hơn nữa.”
Những người tổ chức hội thảo trực tuyến đã nói về lý lịch xuất sắc của Tiến sĩ Ruja: Đại học Oxford, bằng Tiến sĩ từ Konstanz, thời gian làm việc cho công ty tư vấn quản lý danh tiếng McKinsey and Company... Bài phát biểu của Tiến sĩ Ruja tại một hội nghị do tạp chí The Economist tổ chức đã được trình chiếu - và đó là điều đã mang lại thành công cho McAdam. "Điều đó đã đánh dấu vào ô... Sức mạnh của người phụ nữ - làm tốt lắm! Tôi cảm thấy tự hào về cô ấy."
Vào thời điểm hội thảo trực tuyến kết thúc, cô đã quyết định đầu tư €1.000. Thật dễ dàng: bạn đã mua mã thông báo OneCoin và sau đó những đồng tiền này được tạo ra và sẽ được đưa vào tài khoản của bạn. Cô được thông báo rằng một ngày không xa, cô sẽ có thể đổi những đồng xu này thành euro hoặc bảng Anh. Có vẻ như kiếm tiền dễ dàng. Có lẽ € 1.000 là không đủ? Những người quảng bá cho biết chính những gói lớn hơn mới thực sự thay đổi cuộc sống. Gói nhỏ nhất có giá €140, nhưng chúng đã lên tới €118.000. Một tuần sau, McAdam mua một gói "ông trùm" với giá 5.000 €.
Không lâu sau, cô đã đầu tư 10.000 euro tiền của chính mình - và thuyết phục bạn bè và gia đình đầu tư 250.000 euro từ tiền của họ. Cô hào hứng theo dõi trang web OneCoin khi giá trị đồng tiền của cô tăng đều đặn. Chẳng bao lâu sau, họ đã vượt qua mức 100.000 bảng - lợi nhuận gấp 10 lần. Cô bắt đầu lên kế hoạch cho những kỳ nghỉ và chuyến đi mua sắm.
Nhưng đến cuối năm Jen McAdam được một người lạ liên lạc trên mạng. Anh ta tự nhận mình là một người Samaritan tốt, một người đã nghiên cứu OneCoin cẩn thận và muốn nói chuyện với những người đã đầu tư. Một cách miễn cưỡng, cô đồng ý nói chuyện trên Skype. Hóa ra đó chỉ là một trận đấu la hét nhưng nó sẽ đưa cuộc đời McAdam rẽ sang một hướng mới.
Người lạ mặt là Timothy Curry, một người đam mê Bitcoin và ủng hộ tiền điện tử. Anh ấy nghĩ OneCoin sẽ mang tiếng xấu cho tiền điện tử và anh ấy đã nói thẳng với McAdam rằng đó là một trò lừa đảo - "vụ lừa đảo lớn nhất trong thế giới [rõ ràng]". Anh ấy nói anh ấy cũng có thể chứng minh điều đó. "Vậy thì chứng minh cho tôi xem!" cô ấy trả lời một cách gay gắt.
Trong vài tuần tiếp theo, Curry đã gửi một luồng thông tin về cách thức hoạt động của tiền điện tử: liên kết, bài viết, video YouTube. Anh ấy giới thiệu cô với Bjorn Bjercke, nhà phát triển blockchain, người nói rằng không có blockchain.
McAdam phải mất ba tháng để giải quyết tất cả nhưng các câu hỏi bắt đầu hình thành. Cô bắt đầu hỏi những người lãnh đạo nhóm OneCoin của mình xem có blockchain hay không. Lúc đầu, người ta nói rằng đó là điều cô không cần biết, nhưng khi kiên trì, cuối cùng cô đã nhận được sự thật trong một thư thoại vào tháng 4 năm 2017.
“OK Jen… họ không muốn tiết lộ loại thông tin đó, đề phòng trường hợp xảy ra sự cố khi blockchain được lưu giữ. Và hơn nữa, là một ứng dụng, nó không cần máy chủ đằng sau nó. Vì vậy, đó là blockchain của chúng tôi công nghệ, một máy chủ SQL có cơ sở dữ liệu."
Nhưng đến giai đoạn này, nhờ Curry và Bjercke, cô biết rằng cơ sở dữ liệu máy chủ SQL tiêu chuẩn không phải là cơ sở cho một loại tiền điện tử thực sự. Người quản lý cơ sở dữ liệu có thể vào và thay đổi nó theo ý muốn.
"Tôi nghĩ, 'Cái gì ???' Và theo đúng nghĩa đen, đôi chân của tôi cứ thế trượt đi và tôi ngã xuống sàn'", cô nói.
Kết luận không thể tránh khỏi là những con số gia tăng trên trang web OneCoin là vô nghĩa - chúng chỉ là những con số được nhân viên OneCoin nhập vào máy tính. Thay vì chấm dứt những lo lắng về tài chính, cô cùng bạn bè và gia đình đã ném đi 1/4 triệu euro.
Bác sĩ Ruja biến mấtMặc dù Jen McAdam hiện đã nhìn thấy ánh sáng nhưng rất ít nhà đầu tư OneCoin khác đã làm được điều đó. Tiến sĩ Ruja vẫn đi khắp thế giới để quảng bá tầm nhìn của mình - nhảy từ Ma Cao đến Dubai rồi đến Singapore, lấp đầy các đấu trường, thu hút các nhà đầu tư mới. OneCoin vẫn đang phát triển nhanh chóng và Tiến sĩ Ruja bắt đầu tiêu số tài sản mới của mình: mua bất động sản trị giá hàng triệu đô la ở thủ đô Sofia của Bulgaria và khu nghỉ dưỡng Sozopol ở Biển Đen. Trong thời gian rảnh rỗi, cô tổ chức tiệc tùng trên du thuyền sang trọng The Davina của mình. Vào một thời điểm, vào tháng 7 năm 2017, ngôi sao nhạc pop người Mỹ Bebe Rexha đã biểu diễn một buổi biểu diễn riêng.
Mặc dù bề ngoài thành công nhưng rắc rối vẫn nảy sinh. Việc mở một sàn giao dịch được hứa hẹn từ lâu sẽ cho phép chuyển OneCoin thành tiền mặt vẫn bị trì hoãn - và các nhà đầu tư ngày càng lo ngại hơn.
Vấn đề này đã được giải quyết tại một cuộc tụ họp lớn của các nhà quảng bá OneCoin châu Âu tại Lisbon, Bồ Đào Nha vào tháng 10 năm 2017.
Nhưng khi ngày đó đến, bác sĩ Ruja - người nổi tiếng đúng giờ - lại không đến.
Một đại biểu nhớ lại: “Cô ấy đang trên đường đến. Không ai biết tại sao cô ấy không ở đó”. Những cuộc gọi và tin nhắn điên cuồng đều không được trả lời. Trụ sở chính ở Sofia, nơi có sự hiện diện đầy uy nghiêm của cô, cũng không biết gì cả. Bác sĩ Ruja đã biến mất. Một số lo sợ rằng cô đã bị giết hoặc bị bắt cóc bởi các ngân hàng, những người - họ đã được cho biết - lo sợ nhất về cuộc cách mạng tiền điện tử.
Trên thực tế, cô ấy đã đi ngầm. Hồ sơ của FBI được trình bày trong các tài liệu tòa án hồi đầu năm nay cho thấy rằng vào ngày 25 tháng 10 năm 2017, chỉ hai tuần sau khi cô vắng mặt ở Lisbon, cô đã lên chuyến bay Ryanair từ Sofia đến Athens. Và sau đó hoàn toàn biến mất khỏi radar. Đó là lần cuối cùng có người nhìn thấy hoặc nghe tin về bác sĩ Ruja.
Sản phẩm thành công nhất của MLMIgor Alberts mặc mọi thứ màu đen và vàng. Giày đen vàng, bộ vest xếp ly đen vàng, áo sơ mi vàng đen, kính râm vàng đen và trên người anh ấy đeo một chiếc nhẫn dày màu đen vàng. Và mọi mặt hàng quần áo đều là Dolce và Gabbana.
Anh nói: “Khi bạn nhìn vào quần áo của tôi, chúng rất kỷ luật. Vợ anh, Andreea Cimbala, gật đầu đồng ý và nói thêm rằng nếu anh thức dậy và mặc đồ lót màu hồng, anh sẽ chọn màu hồng khi chọn áo sơ mi, quần tây và áo khoác.
Họ sống trong một ngôi nhà khổng lồ ở một khu phố giàu có ở ngoại ô Amsterdam. Ở lối vào biệt thự của họ là một cánh cổng sắt rèn cao 10 feet có tên của họ và khẩu hiệu "Những giấc mơ nào có thể đến". Một chiếc Maserati và Aston Martin đang đậu bên ngoài.
Alberts lớn lên trong một khu phố nghèo. Sau đó, anh ấy tham gia vào lĩnh vực tiếp thị theo mạng, hay tiếp thị đa cấp (MLM) như thường được biết đến, và bắt đầu kiếm tiền. Rất nhiều tiền. Ông tuyên bố ông đã kiếm được 100 triệu euro trong 30 năm qua.
Đây là cách hoạt động của tiếp thị đa cấp.
Tôi trả 100 bảng để bắt đầu bán viên vitamin trực tiếp cho mọi người. Tôi bán một hộp cho bạn tôi, Georgia và Phil, và kiếm được một phần nhỏ. Nhưng sau đó tôi tuyển Georgia và Phil cũng bắt đầu bán hàng và tôi cũng cắt giảm doanh số bán hàng của họ. Bây giờ họ đang ở trong cái được gọi là tuyến dưới của tôi. Phil và Georgia đều tuyển dụng hai người, sau đó cả bốn người họ tuyển thêm hai người nữa, v.v. Điều này mọc lên rất nhanh - 25 đợt tuyển dụng sau đó và mọi người ở Anh sẽ bán vitamin. (Và tôi, người đứng đầu, sẽ cắt giảm toàn bộ doanh số bán hàng.)
MLM không phải là bất hợp pháp. Các công ty lớn như Amway và Herbalife sử dụng những kỹ thuật này. Nhưng nó còn gây tranh cãi vì thường chỉ có một số ít người kiếm được toàn bộ số tiền. Nó cũng nổi tiếng với những lời hứa phóng đại về thu nhập cao và các mục tiêu bán hàng khó khăn. Tuy nhiên, khi không có gì có giá trị để bán và tất cả số tiền được kiếm được bằng cách tuyển dụng người khác, điều đó là bất hợp pháp và có một tên khác: sơ đồ kim tự tháp.
Vào tháng 5 năm 2015, Igor Alberts đã là một người bán MLM rất thành công được mời tham dự sự kiện OneCoin ở Dubai, nơi anh gặp rất nhiều người, tất cả dường như đều kiếm được nhiều tiền nhờ loại tiền mới này. Bản thân Tiến sĩ Ruja cũng gây ấn tượng mạnh với “bộ váy công chúa” và tầm nhìn về một cuộc cách mạng tài chính. Igor trở lại với một nhiệm vụ mới - và đưa ra chỉ dẫn mới cho tất cả nhân viên bán hàng ở tuyến dưới của mình: hãy dừng mọi việc bạn đang làm và bắt đầu bán OneCoin. “Chúng tôi tập hợp các nhóm lại với nhau và bắt đầu làm việc như điên,” anh nói. "Trong tháng đầu tiên, chúng tôi đã kiếm được gần 90.000 euro từ con số không. Bang!"
Thiên tài của Tiến sĩ Ruja là đã nhận ra rằng những người bán MLM có uy tín với tuyến dưới khổng lồ là phương tiện hoàn hảo để tiếp thị đồng tiền giả của cô - một kế hoạch mà FBI cho biết cô gọi riêng là "con khốn của Phố Wall, gặp MLM". Đây chính là bí quyết thành công của OneCoin. Nó không chỉ là một loại tiền điện tử giả, nó còn là một sơ đồ kim tự tháp kiểu cũ, với đồng tiền giả là "sản phẩm" của nó. Không có gì ngạc nhiên khi nó lan rộng như cháy rừng.
Chẳng bao lâu sau, Igor Alberts đã kiếm được hơn 1 triệu euro mỗi tháng từ OneCoin, sản phẩm này nhanh chóng trở thành sản phẩm lớn nhất trong lĩnh vực tiếp thị mạng lưới. Alberts nói: “Không có công ty nào khác có thể đạt được mục tiêu đó”.
60% thu nhập mà Igor Alberts và Andreea Cimbala kiếm được từ OneCoin (cuối cùng là hơn 2 triệu euro mỗi tháng) được trả bằng tiền mặt, phần còn lại bằng OneCoin. Nhưng họ đã sử dụng một số tiền mặt này để mua thêm OneCoin. Họ, giống như hầu hết những người có liên quan, đều tin rằng họ đang kiếm được rất nhiều tiền.
Igor nói: “Tôi đã tính toán xem chúng tôi cần bao nhiêu xu để trở thành người giàu nhất hành tinh”. “Tôi nói với Andreea, 'Chúng ta cần xây dựng nó lên tới 100 triệu xu, bởi vì khi đồng xu này tăng lên 100 euro và chúng ta có 100 triệu, chúng ta giàu hơn Bill Gates.' Đó là toán học dễ dàng như vậy."
Bản chất của mạng lưới MLM - nơi mọi người thường tuyển dụng những người thân thiết với họ - tạo ra cảm giác trách nhiệm mờ nhạt. Đổ lỗi không dễ dàng để phân bổ. Và nếu người bán đã đầu tư tiền của mình thì họ cũng là nạn nhân.
Sau sự vắng mặt của Tiến sĩ Ruja ở Lisbon, một thời điểm đã xảy ra khi Igor Alberts, giống như Jen McAdam, yêu cầu được xem bằng chứng về blockchain. Anh ấy không hiểu được và vào tháng 12 năm 2017 anh ấy đã nghỉ việc.
Tôi hỏi liệu anh ấy có cảm thấy tội lỗi vì đã bán cho rất nhiều người một đồng xu không tồn tại và vì đã kiếm được rất nhiều tiền trong quá trình đó không.
"Tôi cảm thấy có trách nhiệm. Không cảm thấy tội lỗi," anh trả lời. “Bạn không bao giờ có thể bị đổ lỗi khi tin vào điều gì đó. Tôi không hề biết rằng điều đó có thể sai. Tôi thậm chí còn không biết blockchain là gì… Tôi có thể nghi ngờ điều gì?”
Anh ấy chỉ ra rằng anh ấy đã chi hàng triệu USD để mua OneCoin, có thể nhiều hơn bất kỳ ai khác.
Ngược lại, Jen McAdam nói rằng cô mang trong mình gánh nặng tội lỗi. Tôi hỏi cô ấy kiếm được bao nhiêu từ việc bán OneCoin và cô ấy nói rằng số tiền đó là €3.000 - €1.800, trong số đó cô ấy nhận được bằng tiền mặt và cô ấy đã dùng số tiền đó để mua thêm OneCoin.
Cô nói, cô cảm thấy có lỗi với những người mà cô đã giới thiệu OneCoin, nhưng cũng cảm thấy có lỗi với người cha quá cố của mình, một thợ mỏ, người đã làm việc chăm chỉ cả đời trong những điều kiện khủng khiếp và để lại cho cô số tiền mà sau đó cô đã cho đi.
Đi theo tiềnThật khó để biết bao nhiêu tiền đã được đưa vào OneCoin. Các tài liệu bị rò rỉ cho BBC cho biết 4 tỷ euro trong khoảng thời gian từ tháng 8 năm 2014 đến tháng 3 năm 2017. Tôi cũng đã được nhiều người cho biết rằng số tiền đó có thể lên tới 15 tỷ euro.
Có một câu nói nổi tiếng trong giới báo chí là “Hãy theo đuổi đồng tiền”. Vì vậy, cùng với Georgia Catt, nhà sản xuất podcast The Missing Cryptoqueen, tôi đã đến gặp Oliver Bullough, một chuyên gia về cái mà anh ấy gọi là Moneyland - thế giới song song mờ ám nơi bọn tội phạm và giới siêu giàu che giấu sự giàu có của họ. Ông giải thích, vấn đề là việc theo dõi tiền không dễ dàng như người ta tưởng, bởi vì tội phạm cấu trúc công ty và tài khoản ngân hàng của chúng theo cách khiến tài sản của chúng dường như biến mất. “Chúng vẫn tồn tại”, ông nói, trong khu vườn của mình gần làng Hay-on-Wye. "Bạn vẫn có thể sử dụng chúng để mua đồ, bạn vẫn có thể sử dụng chúng để mua ảnh hưởng chính trị, nhà đẹp và du thuyền. Nhưng khi có ai đó đang cố gắng tìm kiếm chúng - cho dù đó là nhà báo hay cảnh sát - thì họ đều vô hình."
Do đó, không có gì ngạc nhiên khi cấu trúc công ty của OneCoin cực kỳ phức tạp. Đây là một ví dụ: Ruja mua một bất động sản rất lớn ở trung tâm Sofia. Về mặt kỹ thuật, nó thuộc sở hữu của một công ty có tên One Property. Một Tài sản thuộc sở hữu của một công ty khác tên là Risk Ltd. Risk Ltd thuộc sở hữu của Ruja, nhưng sau đó được chuyển giao cho một số người Panama giấu tên, nhưng nó vẫn được quản lý bởi một công ty khác tên là Peragon. Và Peragon thuộc sở hữu của một công ty khác tên là Artefix, thuộc sở hữu của Veska, mẹ của Ruja. Và sau đó vào năm 2017, quyền sở hữu Artefix đã được bán cho một người đàn ông vô danh ở độ tuổi 20.
Oliver mô tả kiểu sắp xếp chóng mặt này là "tiêu chuẩn không tưởng".
Trong vài tháng, một nhà báo người Pháp tên là Maxime Grimbert đã cố gắng tìm hiểu hoạt động công ty của OneCoin, thu thập càng nhiều tên công ty và chi tiết tài khoản ngân hàng càng tốt. Tôi đưa kết quả của anh ấy cho Bullough, người ngay lập tức nhận thấy có bao nhiêu công ty Anh. Ông nhận xét: “Các công ty Anh là những công ty được lựa chọn. "Chúng rất dễ thiết lập và trông có vẻ hợp pháp."
Anh ấy lấy cái đầu tiên trong danh sách và tra cứu nó trên trang web Companies House. Mọi thứ đều phải minh bạch - trang web chứa thông tin chi tiết về mọi công ty ở Vương quốc Anh. Nó được cho là một công cụ chống tham nhũng quan trọng. “Chúng tôi rất tự hào về điều này ở đất nước này,” ông nói. "Vấn đề là khi bạn thành lập công ty này, không ai kiểm tra bất kỳ thông tin nào được cung cấp." Anh ấy nhấp vào để xem lịch sử nộp hồ sơ của công ty, nhưng không có nơi nào bạn nên xem tài khoản công ty. "Đây là cổ điển," anh kêu lên. "Hãy nhìn xem, không có gì xảy ra cả. Họ không cung cấp thông tin tài chính nào cả." Sau đó, anh ta thử kiểm tra chủ sở hữu của công ty. Vương quốc Anh gần đây bắt đầu yêu cầu các công ty phải điền tên của người có “quyền kiểm soát đáng kể” – chủ sở hữu thực sự.
“Điều này có nghĩa là bạn không thể sử dụng một công ty của Anh để che giấu phía sau nữa,” ông nói khi cuộn xuống trang. "Ồ, xin chào, họ chưa trao quyền kiểm soát đáng kể cho một người. Điều đó là bất hợp pháp... Đó là một công ty vỏ bọc ẩn danh, ẩn danh như bất kỳ thứ gì bạn có thể mua ở bất kỳ đâu tại Seychelles hoặc Nevis hoặc Quần đảo Marshall hoặc Vanuatu."
Quá nhiều cho việc theo đuổi tiền bạc. Trong nền kinh tế toàn cầu được kết nối với nhau, tài sản có thể biến mất một cách đơn giản và cuối cùng bạn sẽ phải theo đuổi những cái bóng.
Tìm hiểu thêm
Nghe podcast The Missing Cryptoqueen, với Jamie Bartlett và nhà sản xuất Georgia Catt, trên BBC Sounds
Khi bạn đang đối mặt với một vụ lừa đảo trị giá hàng tỷ euro, việc các nhóm mờ ám tham gia không phải là điều bất thường. Một số người mà Georgia và tôi phỏng vấn đã nói một cách tiêu cực về những con người bí ẩn và những mối quan hệ mà họ không muốn nêu tên.
Bjorn Bjercke, chuyên gia blockchain, người đã phát hiện ra rằng không có blockchain, cho biết: “Khi bạn nói về số tiền được đầu tư vào OneCoin, tất nhiên sẽ có nhiều người tức giận và sẽ làm bất cứ điều gì để khiến những người như tôi phải im lặng”. và bắt đầu nói về nó một cách công khai.
Anh ấy nói với tôi rằng anh ấy đã nhận được những lời đe dọa giết chết vì đã lên tiếng. "Nếu biết mình sẽ phải trải qua điều gì, tôi sẽ không bao giờ tố cáo. Tôi sẽ quay lưng và bỏ đi", anh nói. 
Khi tôi hỏi anh ta ai có thể đứng đằng sau những lời đe dọa, anh ta sẽ không nói rõ hơn. "Tôi không thể thảo luận về điều đó. Nó bắt đầu trở nên rất rất rất đáng sợ, rất rất rất nhanh." Theo Bjercke, Tiến sĩ Ruja chưa bao giờ mong đợi OneCoin sẽ phát triển lớn như vậy. Những người tham gia ở giai đoạn đầu đã nói với anh rằng đây không bao giờ được cho là một vụ lừa đảo trị giá hàng tỷ đô la. Anh ấy nói rằng cô ấy đã cố gắng đóng nó lại, nhưng thế lực đen tối không cho phép cô ấy.
Bjercke nói: “Khi OneCoin đạt trên 10 triệu, 20 triệu, 30 triệu, điều gì đó đã xảy ra khiến cô ấy không thể ngăn chặn được.
"Tôi nghĩ cô ấy đã quá sợ hãi vào mùa thu năm 2017 nên đã quyết định bỏ qua."
Igor Alberts, người bán MLM, cũng nói về sự tham gia của "những người có ảnh hưởng lớn".
Khi tôi hỏi thêm chi tiết, anh ấy trả lời: "Không, tôi không thể nói điều đó vì tôi không muốn mạo hiểm mạng sống của chúng tôi."
Không rõ Bjorn và Igor đang nói về ai, hay thậm chí họ có đang nói về cùng một người hay không, nhưng Bộ Tư pháp Hoa Kỳ tuyên bố có bằng chứng về mối liên hệ giữa anh trai của Tiến sĩ Ruja, Konstantin Ignatov - người tiếp quản điều hành OneCoin khi Ruja biến mất - và "những người đóng vai trò quan trọng trong tội phạm có tổ chức ở Đông Âu".
Bên trong 'gia đình'Vào ngày 6 tháng 3 năm 2019 Konstantin Ignatov đã có mặt tại sân bay quốc tế Los Angeles, chờ bay trở lại Bulgaria sau một số cuộc họp OneCoin ở Mỹ. Ngay khi anh vừa lên chuyến bay về nhà, anh đã bị đặc vụ FBI tấn công, bắt giữ và buộc tội gian lận liên quan đến OneCoin. Cùng lúc đó, chính quyền Hoa Kỳ đã buộc tội vắng mặt Tiến sĩ Ruja vì tội gian lận chuyển khoản, gian lận bảo mật và rửa tiền.
Thật ngạc nhiên, ngay cả sau đó, OneCoin vẫn tiếp tục hoạt động - và mọi người vẫn tiếp tục đầu tư vào nó. Khi Georgia và tôi đến thăm Sofia một tháng sau, biệt thự riêng của Tiến sĩ Ruja dường như bị khóa và trống rỗng, nhưng văn phòng OneCoin lại có vẻ là một nơi làm việc bận rộn.
Tại sao có quá nhiều người tiếp tục tin vào OneCoin, bất chấp mọi bằng chứng?
Các nhà đầu tư thường nói với chúng tôi rằng điều thu hút họ ban đầu là nỗi sợ rằng họ sẽ bỏ lỡ cơ hội lớn tiếp theo. Họ đã ghen tị khi đọc những câu chuyện về những người kiếm được vàng bằng Bitcoin và nghĩ rằng OneCoin là cơ hội thứ hai. Nhiều người bị ấn tượng bởi cá tính và sức thuyết phục của Tiến sĩ Ruja "có tầm nhìn xa". Các nhà đầu tư có thể không hiểu công nghệ này, nhưng họ có thể thấy cô ấy nói chuyện với rất nhiều khán giả hoặc tại hội nghị Economist. Họ được cho xem những bức ảnh chụp nhiều bằng cấp của cô và các bản sao của tạp chí Forbes với chân dung của cô trên trang bìa.
Bằng cấp là chính hãng. Bìa của Forbes thì không: thực ra nó là bìa bên trong - một quảng cáo trả phí - của Forbes Bulgaria, nhưng khi bìa thật bị xé ra, nó trông rất ấn tượng.
Nhưng có vẻ như không chỉ có lời hứa về sự giàu có mới khiến mọi người tin tưởng. Sau khi Jen McAdam đầu tư vào OneCoin, cô liên tục được thông báo rằng mình là thành viên của "gia đình" OneCoin. Cô được gia nhập một nhóm Whatsapp, có "thủ lĩnh" riêng, người phổ biến thông tin từ trụ sở chính ở Sofia. Và lãnh đạo của McAdam đã chuẩn bị kỹ lưỡng cho cuộc trò chuyện với những người hoài nghi về OneCoin. “Bạn được khuyên không nên tin bất cứ điều gì từ ‘thế giới bên ngoài’,” cô nhớ lại. "Đó là những gì họ gọi nó. 'Những kẻ thù ghét' - Người Bitcoin là 'những kẻ thù ghét'. Ngay cả Google - 'Đừng nghe Google!'" Mọi lời chỉ trích hoặc những câu hỏi khó xử đều được tích cực khuyến khích. Người ta nói với cô: “Nếu bạn có bất kỳ điều tiêu cực nào thì bạn không nên tham gia nhóm này”.
Giáo sư Eileen Barker của Trường Kinh tế Luân Đôn, người đã dành nhiều năm nghiên cứu các nhóm như Moonies và Scientologists, nói rằng có những điểm tương đồng giữa OneCoin và các giáo phái thiên niên kỷ cứu thế, nơi mọi người tin rằng họ là một phần của điều gì đó lớn lao sẽ thay đổi thế giới - và cho dù có bằng chứng gì thì một khi họ đã đăng ký thì họ rất khó thừa nhận mình sai.
Cô nói: “Khi lời tiên tri thất bại, họ tin tưởng mạnh mẽ hơn”. "Đặc biệt nếu bạn đã đầu tư một thứ gì đó, không chỉ tiền bạc mà còn cả niềm tin, danh tiếng, trí thông minh. Bạn nghĩ, 'Đợi thêm một lát nữa'."
Barker nói: Tiền có thể thúc đẩy mọi người đầu tư ngay từ đầu, nhưng cảm giác thuộc về, làm được điều gì đó, đạt được điều gì đó mới là lý do tại sao họ ở lại. "Và theo nghĩa đó nó mang tính văn hóa."
Trong một thế giới lý tưởng, các cơ quan quản lý sẽ hành động để bảo vệ người tiêu dùng khỏi những trò gian lận như OneCoin. Nhưng các nhà chức trách trên toàn thế giới đã phản ứng chậm chạp, một phần vì toàn bộ lĩnh vực tiền điện tử còn khá mới.
Cơ quan Quản lý Tài chính Vương quốc Anh (FCA), cơ quan chịu trách nhiệm điều tiết thị trường tài chính ở Anh, đã đưa ra cảnh báo trên trang web của mình chỉ vào tháng 9 năm 2016. "Chúng tôi tin rằng người tiêu dùng nên cảnh giác khi giao dịch với OneCoin", cơ quan này cho biết. “Chúng tôi lo ngại về rủi ro tiềm ẩn mà điều này gây ra cho người tiêu dùng Anh.”
Chưa đầy một năm sau, cảnh báo đã bị xóa khỏi trang web. FCA cho biết nó đã tồn tại đủ lâu, nhưng những người quảng bá OneCoin đã đưa ra điều này như một bằng chứng cho thấy chính quyền Anh coi OneCoin là một khoản đầu tư hợp pháp.
“Có câu trả lời, ngay từ miệng ngựa, đó là chính thức”, một nhà quảng bá từ Alberta, Canada, cho biết trong một video đăng trực tuyến. "Nếu họ vẫn nghĩ chúng tôi là một công ty lừa đảo thì hãy đoán xem, cảnh báo đó vẫn chưa bị xóa. Trò chơi kết thúc."
Một số sự kiện OneCoin đã diễn ra ở Anh sau khi FCA gỡ bỏ cảnh báo và tiền tiếp tục được đầu tư. FCA đã không trả lời yêu cầu bình luận của BBC.
Việc OneCoin hoạt động trên phạm vi quốc tế cũng gây khó khăn cho cơ quan chức năng. Vào tháng 8 năm nay, cảnh sát Thành phố Luân Đôn đã kết thúc cuộc điều tra kéo dài hai năm về OneCoin. “Các công ty và cá nhân đằng sau OneCoin có trụ sở bên ngoài khu vực tài phán của Vương quốc Anh,” nó nói. “Chúng tôi không thể xác định được tài sản có trụ sở tại Vương quốc Anh có thể được sử dụng để bồi thường cho các nhà đầu tư Vương quốc Anh.”
Những lời giải thích như vậy không mang lại nhiều sự an ủi cho những người bị ảnh hưởng. Jen McAdam nói với tôi khi biết tin: “Tôi rất đau buồn cho tất cả các nạn nhân ở Anh. Hiện cô đang điều hành các nhóm hỗ trợ Whatsapp dành cho các nhà đầu tư OneCoin, những người nhận ra rằng họ đã bị lừa. "Hỗ trợ ở đâu? Trợ giúp ở đâu? Nhiều người sẽ quảng bá điều này. Đó là đèn xanh cho những kẻ lừa đảo OneCoin tiếp tục và tống tiền nhiều tiền hơn từ những người vô tội ở Anh và không có gì được thực hiện về điều đó. Họ không quan tâm !"
Cảnh sát Thành phố Luân Đôn nói với BBC: “Không có đủ bằng chứng hỗ trợ tố tụng hình sự đối với các cá nhân có trụ sở tại Vương quốc Anh, mặc dù lực lượng này chưa bao giờ xác định rằng không có mối lo ngại nào xung quanh OneCoin. Lực lượng này đã hỗ trợ các đối tác thực thi pháp luật nước ngoài.” liên quan đến các cuộc điều tra của họ liên quan đến nhân sự OneCoin và sẽ tiếp tục thực hiện việc này. Nếu bạn tin rằng mình là nạn nhân của một vụ lừa đảo liên quan đến OneCoin hoặc bạn nghi ngờ ai đó đang tích cực tiếp thị OneCoin, vui lòng trình báo và báo cáo trực tuyến cho Action Fraud.
Tuy nhiên, cho đến tuần này, trụ sở chính của OneCoin vẫn mở cửa kinh doanh - và mọi người vẫn tiếp tục quảng bá loại tiền này.
Một thảm kịch ở UgandaỞ vùng Ntangamo của Uganda, không xa biên giới Rwandan, hầu hết người dân kiếm sống bằng nghề trồng chuối, hoặc đôi khi là sắn, khoai lang, đậu hoặc lạc. Vào năm 2016, chính tại đây, Daniel Lienhardt, 22 tuổi, đã đến đây khi anh đang gom góp 700.000 shilling Ugandan ($250) mà anh cần để mua gói khởi đầu OneCoin.
Anh ấy đã có 400.000 shilling tiền tiết kiệm, và để huy động số tiền còn lại, anh ấy từ thủ đô Kampala trở về nhà của gia đình mình, mang ba con dê do các em trai của mình nuôi và bán chúng.
“Không còn cách nào khác,” anh nói một cách buồn bã.
Daniel là một trong hàng nghìn người Uganda đã mua tiền điện tử giả của Tiến sĩ Ruja - và các tài liệu tài chính OneCoin bị rò rỉ cho BBC tiết lộ rằng theo thời gian, các nhà đầu tư như anh ấy ngày càng trở nên quan trọng đối với OneCoin.
Ở châu Âu, số tiền được đầu tư ít hơn trong 6 tháng đầu năm 2017 so với cùng kỳ năm 2016. Nhưng ở Châu Phi, Trung Đông và tiểu lục địa Ấn Độ thì ngược lại. Khi tiền bắt đầu cạn kiệt ở châu Âu, các nhà quảng bá ngày càng chuyển sang các quốc gia như Uganda.
Daniel đưa tôi và Georgia đến gặp Prudence, người đầu tiên giới thiệu OneCoin cho anh ấy. Họ vẫn là bạn bè, mặc dù cả hai đều nhận ra đó là một trò lừa đảo.
Prudence là một y tá ở khu ổ chuột Kampala, người nghĩ rằng mình có thể kiếm được nhiều tiền hơn bằng cách bán OneCoin và bắt đầu tuyển dụng các nhà đầu tư mới. Một nhà quảng bá cấp cao đã tặng cô một chiếc ô tô đẹp để gây ấn tượng với khách hàng và hướng dẫn cô đến thăm nông dân khi mùa màng của họ đang được thu hoạch và họ có tiền trong túi.
Prudence nói với chúng tôi rằng người dân trong làng tin tưởng những người ở thành phố. Để mua các gói hàng, một số người đã bán gia súc, đất đai và thậm chí cả nhà của họ - với những hậu quả tai hại.
"Một số con của họ đang ngồi ở nhà mà không đến trường. Một số không có nơi nào để ngủ. Một số chạy trốn vì vay nợ ngân hàng. Một số đang lẩn trốn. Một số đã ly hôn."
Nếu có ai hỏi Prudence khi nào khoản đầu tư sẽ mang lại sự giàu có như đã hứa, cô ấy sẽ bảo họ hãy đợi. Cô ấy không thể tự mình nói với họ sự thật.
"Bằng cách nào đó, tôi đang che giấu bản thân. Tôi không muốn những người mà tôi giới thiệu vào OneCoin nhìn thấy tôi di chuyển xung quanh. Họ có thể dễ dàng giết tôi. Họ nghĩ tôi đã ăn tiền của họ."
Nhưng mặc dù cô ấy đã ngừng tuyển dụng nhưng nhiều người khác vẫn chưa dừng và vẫn có rất nhiều người mua quan tâm, cô ấy nói.
Một trong những văn phòng chính của OneCoin ở Kampala được gắn liền với một nhà thờ. Có những đoạn video ghi lại cảnh mục sư, được gọi là Giám mục Fred, hướng dẫn cộng đoàn kêu gọi và đáp lại. "Một cuộc đời!" anh ấy hét lên. "Một đồng xu!" các hội chúng trả lời. Chúng tôi đã biết Giám mục Fred hiện là một trong những người quảng bá OneCoin hàng đầu trong nước, mặc dù ông nói rằng nó không còn được quảng bá trong các buổi lễ ở nhà thờ nữa.
Cũng như ở các quốc gia khác, OneCoin đã lan rộng ở đây thông qua mạng lưới bạn bè và gia đình. Cùng với Daniel, Georgia và tôi đi về phía nam để gặp mẹ anh ấy. Cô sống trong một ngôi nhà bê tông mái tôn - năm phòng nhỏ, một chiếc tivi nhỏ và một khu nấu nướng. Một chiếc khăn che cửa trước, cách đó vài mét là mảnh đất của cô, nơi cô tự trồng lương thực và bán bất cứ thứ gì còn sót lại ở chợ địa phương.
Gia đình đã tiết kiệm được khoảng 3.000 bảng Anh để mua một cửa hàng ngô để mẹ của Daniel có thể ngừng chi tiêu hàng ngày trên cánh đồng. Nhưng khi Daniel biết đến OneCoin, nó đột nhiên trở thành một lựa chọn thay thế tốt hơn nhiều. Mẹ anh nghi ngờ nhưng anh đã thuyết phục bà bỏ tiền vào OneCoin. Cô không có máy tính hay điện thoại thông minh để tự nghiên cứu.
Cô ấy cũng không nói được tiếng Anh, nên tôi bị sốc khi phát hiện ra, khi chúng tôi ngồi nói chuyện, Daniel chưa bao giờ thực sự nói với mẹ rằng số tiền đã bị mất.
“Tôi chưa bao giờ nói thẳng với cô ấy rằng việc đó sẽ không hiệu quả - rằng không còn tiền, không còn hy vọng nữa,” anh nói với tôi. "Tôi đã nói với cô ấy rằng nó đang thay đổi. Họ cứ trì hoãn việc này. Tôi không biết họ đang nghĩ gì. Có lẽ đó chỉ là sự chậm trễ. Tôi chưa đưa ra cho cô ấy xác nhận đầy đủ 100% rằng nó sẽ không hiệu quả. "
Tôi hỏi anh ấy tại sao không. "Thật khó. Thật khó để nói."
Sau đó, mẹ của Daniel kể với chúng tôi rằng khi lần đầu tiên nhìn thấy tôi và Georgia, bà cho rằng đó là một dấu hiệu tốt - có lẽ điều đó có nghĩa là tiền của bà cuối cùng cũng sẽ đến. Cô ấy hỏi chúng tôi có tin gì về OneCoin. Liệu cô ấy có lấy lại được tiền của mình không?
Tôi nhìn Daniel.
"Có lẽ bạn có thể nói với cô ấy... Có lẽ..." anh ấy nói.
Anh ấy có vẻ không chắc chắn đó là một ý tưởng hay. Có lẽ nó sẽ đẩy anh vào một tình thế không thoải mái. Tôi không muốn trở thành người báo tin cho mẹ Daniel.
Georgia đề nghị chúng ta nói với mẹ của Daniel rằng chúng ta là nhà báo và chúng ta đang điều tra OneCoin vì nhiều người không nhận được tiền của họ.
Daniel dịch và mẹ anh ấy trả lời.
Cô nói: “Nếu bạn có tiền và bị lấy đi, cuộc sống sẽ trở nên căng thẳng”. "Bạn đã lên kế hoạch, lên kế hoạch cho một việc gì đó. Nếu nó không xảy ra thì cuộc sống thật khó khăn".
Ông đang ở đâu, bác sĩ Ruja?Khi chúng tôi bắt đầu lên kế hoạch cho podcast Mất tích của Cryptoqueen vào cuối năm 2018, không ai thực sự biết chuyện gì đã xảy ra với Tiến sĩ Ruja sau khi cô ấy mất tích. Chỉ đến đầu năm nay, chính quyền Hoa Kỳ mới tiết lộ rằng cô đã bay đến Athens vào ngày 25 tháng 10 năm 2017. Và thậm chí sau đó, câu hỏi vẫn còn đó là cô đã đi đâu tiếp theo?
Tất nhiên là có tin đồn - rất nhiều tin đồn. Igor Alberts, ông trùm MLM, cho biết ông nghe nói cô ấy có hộ chiếu Nga và Ukraine và đi lại giữa Nga và Dubai. Người ta cũng gợi ý rằng có những người quyền lực có thể bảo vệ cô ở quê hương Bulgaria của cô - và cô có thể ẩn náu ở nơi dễ thấy vì phẫu thuật thẩm mỹ khiến cô không thể nhận ra. Tôi thậm chí còn nghe nói rằng cô ấy có thể đang ở London. Những người khác nói với chúng tôi rằng cô ấy đã chết - điều đó vẫn có khả năng xảy ra.
Đây rõ ràng là một câu hỏi dành cho một người có chuyên môn, đó là lý do tại sao Georgia và tôi đến gặp thám tử tư Alan McLean. Tìm kiếm người là chuyên môn của anh ấy, và có một điều trên hết anh ấy nói chúng ta nên tập trung vào.
"Lối sống của cô ấy là gì? Đó là điều quan trọng nhất," anh nói. "Quay trở lại cuộc sống của cô ấy trước OneCoin. Tìm hiểu xem bạn bè của cô ấy là ai, lối sống của cô ấy như thế nào, gia đình cô ấy."
Một mẹo khác mà anh ấy đưa ra cho chúng tôi là tìm hiểu xem cô ấy đã ở đâu trên du thuyền của mình. Chúng ta nên cố gắng loại bỏ thiết bị theo dõi, anh ấy nói, và có vẻ như anh ấy không hề nói đùa. Tôi giải thích rằng điều này có lẽ nằm ngoài khả năng của tôi (ngoài việc là bất hợp pháp). Sau đó, anh ấy nói tôi nên kiểm tra xem những chiếc du thuyền nào đã được mua ở Athens vào khoảng thời gian cô ấy đến đó từ Sofia.
“Theo ý kiến ​​của tôi, cô ấy đang di chuyển vòng quanh Địa Trung Hải,” anh nói.
Vài tuần sau cuộc gặp của chúng tôi, Alan liên lạc lại với một số thông tin tuyệt vời. Các đồng nghiệp của anh ta - cũng là các nhà điều tra tư nhân - đã đến thăm các nhà hàng cao cấp ở Athens mang theo những bức ảnh của Ruja, và tại một trong số đó, một số người phục vụ khẳng định nhớ rõ cô đã ăn tối ở đó vào đầu năm nay. Khi tôi và Georgia gọi điện cho họ để kiểm tra, họ đã xác nhận điều đó. Vì vậy, có vẻ như Ruja vẫn còn sống và có thể đến thăm thủ đô châu Âu mà không sợ bị bắt.
Một sự dẫn dắt khác đến với chúng tôi khi chúng tôi đến thăm một cuộc thi sắc đẹp OneCoin kỳ lạ ở Bucharest. Nó hào nhoáng như bạn mong đợi. Đàn ông đang uống sâm panh từ chai, mọi người đều nhìn chúng tôi theo cách khiến chúng tôi cảm thấy rất khó chịu. Chúng tôi hòa mình vào không khí, cổ vũ thí sinh người Anh rồi rời đi. Nhưng sau đó chúng tôi nghe nói rằng chúng tôi có thể đã có mặt bác sĩ Ruja - rằng cô ấy đã ở đó, trong cùng một căn phòng, ngay trước mũi chúng tôi. Ngoại trừ việc phẫu thuật thẩm mỹ bây giờ và rất khó phát hiện.
Từ Hy Lạp hoặc Romania, Tiến sĩ Ruja có thể bị dẫn độ sang Mỹ. Nếu đúng là cô ấy đã đến những nước này vào đầu năm nay thì có lẽ cô ấy có danh tính giả.
Thực hiện nghiêm túc lời khuyên của Alan McLean về việc nghiên cứu cuộc sống của Tiến sĩ Ruja trước OneCoin, Georgia và tôi chuyển sang internet, may mắn thay, điều đó không bao giờ quên bất cứ điều gì.
Ngay cả những mục khó hiểu nhất hoặc bình luận vô hại trên một diễn đàn cũng thường được lưu ở đâu đó và có thể tìm thấy nếu tìm hiểu kỹ. Bạn đã nghe nói về Google nhưng có một số công cụ tìm kiếm khác chuyên về lĩnh vực này. Vì vậy, chúng tôi bắt đầu tìm kiếm những địa chỉ trước đây, những người bạn đã biết, số điện thoại cũ, bất cứ điều gì có thể giúp ích cho chúng tôi.
Chúng tôi đã biết rằng Tiến sĩ Ruja đã trải qua thời thơ ấu ở Schramberg, miền nam nước Đức. Chúng tôi cũng đã đến thăm thị trấn Waltenhofen ở Bavaria, cách đó không xa, nơi cô và cha cô mua một xưởng thép khoảng một thập kỷ trước, một tình tiết dẫn đến việc cô bị xét xử vì tội lừa đảo. (Cô ấy nhận án phạt và án treo vào tháng 10 năm 2016.) Khi ở Waltenhofen, chúng tôi được biết cô ấy có chồng người Đức, một luật sư của công ty nổi tiếng Linklaters.
Nhưng chúng tôi vẫn ngạc nhiên khi trong quá trình tìm kiếm trên internet, Frankfurt bắt đầu xuất hiện nhiều lần. Đó không phải là nơi mà trước đây chúng tôi nghĩ đến việc tìm kiếm.
Có một số địa chỉ cũ ở khu vực Frankfurt - những địa chỉ cô đã đăng trên các diễn đàn nhiều năm trước, hoặc bằng cách nào đó có liên quan đến số điện thoại cũ của cô. Sau đó, chúng tôi bắt đầu xem lại một số bức ảnh cũ của Ruja và phát hiện ra một người bạn đã xuất hiện cùng cô ấy từ năm 2011. Và người bạn đó đã đến thăm khu phố giàu có nhất ở Frankfurt vào mùa hè năm nay. Từ một mảnh nhỏ của tấm áp phích quảng cáo một giải quần vợt, một chuyên gia đã xác định được công viên nơi bức ảnh được chụp.
Chúng tôi cũng được biết bác sĩ Ruja có một cô con gái vào cuối năm 2016 và cô ấy vẫn rất thân thiết với cô ấy. Chúng tôi được thông báo rằng cô con gái có thể đang ở Frankfurt. Đây cũng là nơi chồng của bác sĩ Ruja - hoặc có lẽ là chồng cũ - sống và làm việc.
Được trang bị một chiếc micro và một số bức ảnh của bác sĩ Ruja, chúng tôi đi đến Frankfurt và tìm kiếm những địa chỉ cũ cũng như những khu dân cư được cho là đắt đỏ nhất ở Đức. Một vài người nhìn những bức ảnh và dừng lại một lúc lâu, làm chúng tôi thêm hy vọng - nhưng rồi lại nói rằng họ không nhận ra cô ấy. Một người đưa thư nghĩ rằng anh ta nhận ra cái tên này nhưng không thể chắc chắn. Chúng tôi đã gọi cho luật sư đã (hoặc đã) kết hôn với cô ấy và anh ấy không muốn nói chuyện.
Chúng ta đã đến gần cô ấy chưa? Liệu cô ấy thực sự có thể trốn ở trung tâm EU? Chúng tôi không biết. Frankfurt có lẽ không phải là nơi duy nhất cô đến - nó có thể là một trong nhiều nơi, có lẽ bao gồm cả Dubai và Nga.
Sau đó vài ngày, chúng tôi nhận được cuộc gọi từ một nguồn đáng tin cậy mà chúng tôi không thể xác định được. Anh ấy nói với chúng tôi rằng chúng tôi đã đúng - Frankfurt thực sự là nơi cô ấy dành phần lớn thời gian của mình. Nhưng chúng ta cần phải tiếp tục đi, chúng ta cần tìm được ngôi nhà. “Anh sẽ tìm thấy cô ấy,” anh nói. "Bạn phải đào sâu hơn."
Cô ấy sẽ biết rằng chúng tôi đang tìm kiếm cô ấy, anh ấy nói thêm, và cô ấy sẽ cười nhạo chúng tôi.
Vào ngày 5 tháng 11 năm 2019, một ngày sau khi tập cuối cùng của podcast The Missing Cryptoqueen được phát hành, anh trai của Tiến sĩ Ruja, Konstantin Ignatov, đã xuất hiện tại tòa án ở New York, làm chứng cho chính phủ trong vụ kiện chống lại một luật sư bị buộc tội rửa 400 triệu đô la từ tiền điện tử. số tiền OneCoin kiếm được ở Mỹ.
Tại tòa, người ta tiết lộ rằng Ignatov đã ký một thỏa thuận nhận tội vào ngày 4 tháng 10, trong đó anh ta đã nhận tội về một số tội gian lận. Một phóng viên của tòa án đã có mặt ở đó để nghe lời khai của anh ta, và theo lời kể của anh ta về quá trình tố tụng, Ignatov dường như đã ngụ ý rằng em gái anh ta đã lừa anh ta bằng chính lời mà tổ chức đã đưa ra cho các nhà đầu tư của mình - rằng những người chỉ trích OneCoin là những "kẻ thù ghét" có thể không được tin tưởng.
Anh ấy nói, cô ấy biến mất vì cô ấy sợ ai đó thân thiết sẽ giao cô ấy cho FBI. Anh ta nói rằng cô đã có một "hộ chiếu lớn" và yêu cầu anh ta lấy vé máy bay cho cô đến Vienna, sau đó là Athens.
OneCoin luôn phủ nhận hành vi sai trái. Nó nói với BBC: "OneCoin đáp ứng một cách có thể xác minh được tất cả các tiêu chí của định nghĩa về tiền điện tử." Họ cho biết podcast Missing Cryptoqueen “sẽ không đưa ra bất kỳ thông tin trung thực nào và không thể được coi là khách quan cũng như không thiên vị”. Họ nói thêm rằng các cáo buộc đưa ra trên khắp thế giới đang bị thách thức, nêu rõ: "Các đối tác, khách hàng và luật sư của chúng tôi đang đấu tranh thành công chống lại hành động này trên toàn cầu và chúng tôi chắc chắn rằng tầm nhìn về một hệ thống mới trên cơ sở một 'cuộc cách mạng tài chính' sẽ được thành lập."
OneCoin là một trò lừa đảo quen thuộc với khuynh hướng kỹ thuật số - một chiêu trò mới và cực kỳ thành công dựa trên mô hình kim tự tháp cũ.
Nhưng với tôi nó còn tượng trưng cho một điều gì đó khác nữa.
Nó thể hiện mặt tối của sự thay đổi công nghệ nhanh chóng - cách mà mọi công nghệ mới đều tạo ra những cơ hội và khả năng mới đáng kinh ngạc cho những người hiểu nó, nhưng cũng là cơ hội để khai thác những người không hiểu rõ về nó.
Tiến sĩ Ruja đã xác định được một số điểm yếu của xã hội và khai thác chúng. Cô biết sẽ có đủ người đủ tuyệt vọng, đủ tham lam hoặc đủ bối rối để đặt cược vào OneCoin. Cô hiểu rằng sự thật và dối trá ngày càng khó phân biệt khi có quá nhiều thông tin trái ngược nhau trên mạng. Cô ấy phát hiện ra rằng sự bảo vệ của xã hội chống lại OneCoin - các nhà lập pháp, cảnh sát và cả chúng tôi trong giới truyền thông sẽ gặp khó khăn để hiểu chuyện gì đang xảy ra.
Và điều đáng thất vọng nhất là cô ấy đã đoán đúng rằng khi chúng tôi nhận ra điều đó thì cô ấy đã biến mất cùng với số tiền.
#ScamRiskWarning #onecoin 