Nhiều người thường nhắc đến blockchain như một công nghệ mới đầy tiềm năng, trong khi một số khác lại cho rằng blockchain đầy rủi ro và lừa đảo. Vậy blockchain là gì ?

1. Blockchain là gì và vai trò của crypto
Định nghĩa hay giải thích chuyên sâu về blockchain và crypto đã có quá nhiều kênh thông tin mà mọi người có thể tìm đến, mình sẽ định nghĩa thật ngắn gọn để hướng trọng tâm sang việc hiểu đúng về cách nhìn nhận của hai yếu tố này khi ra quyết định đầu tư dài hạn.
Blockchain là một công nghệ xây dựng sổ cái (cơ sở dữ liệu) phi tập trung.Crypto là một loại tiền tệ được mã hoá, luôn luôn nằm trên blockchain, được sử dụng cho các hoạt động trên blockchain.
Công nghệ blockchain ra đời nhằm giải quyết vấn đề của xã hội khi quyền lực và sự tin tưởng nằm trong tay các tổ chức trung gian (ngân hàng, tổ chức tín dụng, quỹ đầu tư,…). Dưới sự vận hành của con người, các bên thứ 3 này tạo ra các chính sách, sản phẩm nhằm tối đa hoá lợi nhuận đôi khi bất chấp các rủi ro. Khi có sự cố, họ nói rằng “chúng tôi xin lỗi, chúng tôi đã phá sản” và tài sản của người đầu tư bị mất trắng. Khủng hoảng kinh tế 2008 xuất phát từ việc cho vay dưới chuẩn đã đánh sập hoàn toàn lòng tin của xã hội Mỹ vào hệ thống ngân hàng thời điểm đó.
Các đặc tính của công blockchain là phi tập trung, công khai, bất biến, sẽ giải quyết các vấn đề trên khi dữ liệu được mã hoá. Nhờ đó, người dùng không phải tin vào bất kỳ bên thứ 3 nào, họ có thể thay vì thấp thỏm hy vọng các tổ chức trung gian “xin đừng làm gì sai trái” mà có thể tự tin rằng “không ai có thể làm sai” bằng blockchain. Vì vậy, khi tham gia đầu tư dài hạn trong thị trường này, hãy đến vì tin tưởng blockchain và crypto có thể giải quyết vấn đề lòng tin của xã hội, thay vì, xem các dự án là một sòng bạc và nghĩ rằng mình sẽ thông minh hơn những người khác để ra về với tiền chiến thắng.
Tiếp theo, chúng ta cần nhìn nhận rõ rằng crypto chỉ là một trong nhiều ứng dụng của công nghệ blockchain, nhưng nó cũng là động lực chính để con người tham gia vào một hệ thống blockchain, hành xử trung thực và duy trì bảo mật của nền tảng. Bên cạnh đó, crypto cũng là phần thưởng (rewards) cho các cá nhân, thực thể có đóng góp tích cực vào hệ thống.

Crypto là động lực chính để con người tham gia vào một hệ thống blockchain
Ở khía cạnh của một nhà đầu tư, chúng ta có thể đầu tư vào công nghệ blockchain mà không nhất thiết chỉ có một lựa chọn duy nhất là nắm giữ crypto của blockchain đó và chờ đợi tăng giá. Nhà đầu tư có thể lựa chọn xây dựng công việc kinh doanh, nghề nghiệp, cung cấp dịch vụ,… khi biết tận dụng các “tài sản” quý của blockchain là tính minh bạch, bất biến, độ bảo mật cao.
Tựu chung, hãy hiểu đúng về tiềm năng của blockchain, cùng đó, crypto có thể là ngách đầu tư thu hút nhất hiện tại, nhưng đó không phải là ngách đầu tư duy nhất mà công nghệ blockchain có thể mang lại.

2. Hãy thay đổi tư duy
Khi bước chân vào đầu tư trong lĩnh vực blockchain và crypto, bên cạnh việc trau dồi kiến thức đa kênh, điều mà số đông hay mắc sai lầm là mang tư duy đầu tư của các kênh đầu tư truyền thông vào kênh đầu tư mới mẻ này.
Ở thế giới đầu tư truyền thống, các tổ chức muốn tham gia kinh doanh, gọi vốn phải đi qua các bước đăng ký, xác minh, báo cáo theo một quy trình riêng với các cơ quan hành chính ở từng quốc gia, khu vực. Nhờ quy trình “sàng lọc” này, các tổ chức, dự án có ý định xấu, lừa đảo đã một phần bị loại bỏ, dù không triệt để.
Tuy nhiên, trong thế giới blockchain và crypto, nơi không có bất kỳ thể chế trung gian nào, sẽ không có các bước “sàng lọc” như trên mà ai đó thay nhà đầu tư thực hiện. Mọi công tác kiểm tra, theo dõi, đánh giá đều sẽ nằm trong tay cộng đồng. Blockchain giúp loại bỏ các bên thứ 3, thì cũng là mảnh đất màu mỡ cho các cá nhân, tổ chức xấu tìm kiếm cơ hội trục lợi từ sự thiếu hiểu biết của người dùng.

Blockchain là mảnh đất màu mỡ nhưng cũng đầy rẫy rủi ro: Hack, lừa đảo,…
Vì vậy, nhà đầu tư cần xác định rõ tư duy, blockchain là nơi không phải bắt buộc tin vào ai (Trustless) và không phải xin phép (Permissionless) nên đừng hy vọng, mong chờ bất kỳ ai hay tổ chức nào thay chính bản thân chúng ta đánh giá các cơ hội đầu tư. Trang bị kiến thức chuyên sâu, lựa chọn dự án một cách thật sự khắt khe, thay vì lắng nghe những kỳ vọng về lợi nhuận hàng trăm, nghìn lần mà phớt lờ các rủi ro. Blockchain và crypto mang đến cơ hội về một thế giới tài chính tự do cho xã hội loài người hơn là một bức bình phong mỹ miều cho lối vận hành cũ.

3. Làm thế nào để lựa chọn một dự án đầu tư dài hạn ?
Sau khi đã xác định cho bản thân một tư duy tiếp cận đúng khi tham gia đầu tư dài hạn trong ngành blockchain và crypto, chúng ta cần xây dựng một phương pháp nền tảng để đánh giá một dự án trước khi đi đến các bước đầu tư hoặc trực tiếp tham gia vào dự án.
Mỗi dự án blockchain, crypto đều có 6 thành phần cần được đánh giá thật kỹ lưỡng gồm: công nghệ lõi, đội ngũ sáng lập, tokenomics, cộng đồng, truyền thông, thị trường. Cần làm rõ ngay từ ban đầu rằng, vì mục tiêu là lựa chọn dự án để đầu tư dài hạn, nếu có bất kỳ thành phần nào trong 4 thành phần tiên quyết là công nghệ lõi, đội ngũ sáng lập, tokenomics, cộng đồng không đủ chất lượng. Nhà đầu tư nên dứt khoát đưa ra quyết định không đầu tư.
Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về các thành phần cần đánh giá trong các bài viết sau nhé!

#binance #research $BTC $ETH $BNB

Đây là một tiêu chí quan trọng để đánh giá và lựa chọn dự án crypto tiềm năng. Bạn có thể áp dụng cho Layer 1, Layer 2 và thậm chí là các dApps. Cùng mình tìm hiểu chi tiết về công nghệ lõi là gì nhé.

1. Công nghệ lõi là gì ?

Blockchain đã và đang phát triển nhưng vẫn còn rất sơ khai và nhiều yếu tố cần được hoàn thiện dần theo thời gian. Một dự án blockchain ra đời thông thường sẽ đứng giữa các lựa chọn:
Xây dựng blockchain nền tảng (Layer 1).Xây dựng các dự án nhằm tăng tính mở rộng (Scalability) – hay thường gọi là Layer 2 trên nền một blockchain Layer 1.Xây dựng một ứng dụng (dApps) trên blockchain: sàn phi tập trung (DEX), dự án game (GameFi), mã hoá tài sản thực (RWAs),…
Các lựa chọn của một dự án blockchain: Layer nền tảng, Layer 2 & dApps
Mình sẽ đưa ra các yếu tố cần lưu ý khi xem xét công nghệ lõi của các blockchain Layer 1, bạn có thể áp dụng tương tự cho các Layer 2 và dApps. Các dự án này được xây dựng trên nền một blockchain Layer 1 sẽ thừa hưởng những đặc tính (cả ưu và khuyết) của nền tảng mà chúng lựa chọn, rất khó cho một dự án dù tốt đến đâu có thể “trụ vững” trên nền một Layer 1 không đủ chắc chắn.
Về công nghệ, một blockchain sẽ có 2 công nghệ cốt lõi là cơ chế đồng thuận (consensus mechanism) và cách thức ghi sổ cái (ledger model).

Cơ chế đồng thuận (consensus mechanism): cơ chế Proof of Stake (PoS) đang chiếm ưu thế so với cơ chế Proof of Work (PoW) nhờ tiết kiệm năng lượng và chi phí đầu tư phần cứng, bên cạnh một số cơ chế khác như Proof of History, Proof of Capacity,…. Tuy nhiên, PoS cũng có nhược điểm khi một node có lượng stake quá lớn dẫn đến tập trung hoá (ví dụ: Lido hiện đang chiếm hơn 30% lượng stake của Ethereum). Về lâu dài, cộng đồng sẽ dần hướng đến một loại cơ chế đồng thuận toàn diện hơn và đây chính là cơ hội cho các nhà đầu tư.

2 cơ chế đồng thuận được sử dụng phổ biến: Proof Of Work (PoW) & Proof Of Stake (PoS)
Cách thức ghi sổ cái (ledger model): có 2 cách thức ghi sổ cái là theo dạng số dư (Accounting) và UTXO (giao dịch chưa chi tiêu). Sổ cái UTXO (sử dụng trong Bitcoin, Litecoin,…) có lợi thế hơn trong việc xác thực và mở rộng, Sổ cái Accounting (Ethereum, Solana,…) có lợi thế khi thực hiện các smart contracts. Riêng blockchain Cardano, họ sử dụng mô hình eUTXO nhằm tận dụng cả 2 lợi điểm của hai mô hình.
Để lựa chọn dự án đầu tư dài hạn, cần xem xét 2 công nghệ trên vì chúng liên quan trực tiếp đến tính phi tập trung (Decentralized) và bảo mật (Security) khi mà khả năng mở rộng (Scalability) có thể đưa lên Layer 2. Cũng như, hai đặc tính trên là điều đáng quý nhất mà công blockchain mang lại.

2. Đánh giá công nghệ lõi trong đầu tư crypto
2.1. Tính phi tập trung (decentralized)
Đây là khía cạnh đầu tiên thường bị hiểu lầm, nơi mà mọi người thường nghĩ tắt đến việc khi không còn các tổ chức trung gian thì thế giới sẽ không còn các chính phủ, ngân hàng nữa. Cần nhắc lại, công nghệ blockchain ra đời nhằm giải quyết vấn đề niềm tin của xã hội, bản chất các chính phủ hay ngân hàng không phải là mối đe doạ mà là một số người người nắm quyền lực hành xử sai trái để trục lợi.
Xã hội vẫn cần có các chính phủ điều hành quốc gia, các tổ chức đưa ra ý kiến phát triển một dự án, nhưng nhờ có blockchain, bầu cử sẽ thật sự là một cuộc bầu cử công bằng và minh bạch, các ý kiến sẽ thật sự xuất phát là tiếng nói của nhà đầu tư.

Ở góc độ vận hành hệ thống blockchain, tính phi tập trung chưa có một bộ chỉ số đo lường quy chuẩn, thường được truyền thông dựa theo số lượng người vận hành node (operator). Thông thường, số lượng node càng nhiều thì hệ thống càng phi tập trung, nhưng điều này chưa đủ bao quát vì ngoài số lượng, các node cần đảm bảo sự phân tán để đảm bảo không có sự thông đồng giữa các node.
Ví dụ: 2 pool đứng đầu của Bitcoin hiện đã chiếm hơn 50% hashing power, bên cạnh ví dụ về Lido ở phần trước.

Nhà đầu tư có thể sử dụng 2 chỉ số, hệ số Nakamoto (Nakamoto coefficient) và Minimum attack vector (MAV) để đánh giá mức độ phi tập trung. Hai chỉ số khá giống nhau về cách tính toán (team mình sẽ có một bài viết chuyên sâu về chủ đề này) ****nhằm đưa ra con số tối thiểu node cần chiếm quyền để tấn công hệ thống, hệ số càng cao blockchain càng phi tập trung.
Xa hơn, hiện đại học Edinburgh (Scotland) đã và đang xây dựng một bộ chỉ số để đánh giá mức độ phi tập trung của một blockchain – Edinburgh Decentralization Index (EDI). Khi bộ chỉ số hoàn thiện, cộng đồng sẽ có được một quy chuẩn chung để đánh giá về mức độ phi tập trung. Nhà đầu tư có thể theo dõi và cập nhật.

2.2. Tính bảo mật (Security)
Tính bảo mật của blockchain thường được truyền thông đơn thuần dưới dạng một blockchain có thể chống lại các cuộc tấn công 51%. Tuy nhiên, bảo mật là một chủ đề rộng lớn hơn, với nhiều sự đen xen của các thành phần. Mặt khác, truyền thông cũng thường gán khái niệm này với cái tên an toàn từ việc phiên dịch từ “Security”, dẫn đến nhiều lầm tưởng. Một blockchain có thể an toàn nhưng chưa hẳn có tính bảo mật cao.
Tính bảo mật của một blockchain nên được xem xét cẩn trọng qua các yếu tố chính:
Chất lượng của mã nguồn (source code): cần đánh giá chất lượng ngôn ngữ lập trình được áp dụng vào nền tảng, một ngôn ngữ lập trình tốt sẽ hạn chế các lỗi vặt trong quá trình vận hành. Bên cạnh đó, mã nguồn nên được kiểm toán (audit) nhiều bên, thường là các công ty audit code uy tín.
Ví dụ: Cardano sử dụng ngôn ngữ Haskell, là một ngôn ngữ lập trình cực kỳ chặt chẽ, được NASA và các ngân hàng lớn trên thế giới áp dụng.
Đội ngũ vận hành và quản trị mã nguồn: một đội ngũ developers có trình độ cao, hoạt động chăm chỉ sẽ đảm bảo mã nguồn của blockchain ngày càng hoàn thiện, tinh gọn, có khả năng sửa lỗi và giải quyết các thiếu sót. Yếu tố này liên quan trực tiếp đến chất lượng của Cộng đồng (mục 2.4).Cơ chế đồng thuận: đảm bảo tính toàn vẹn, bất biến, liên tục của dữ liệu (mục 2.1 Công nghệ lõi).Mô hình kinh tế trong mạng và giao thức chia phần thưởng (tương quan trực tiếp với tokenomics): đảm bảo tính công bằng của giao thức, cũng như động lực (incentives) cho các cá nhân, tổ chức luôn hành xử đúng mực, không gây hại cho hệ thống.Cơ chế quản lý hành vi của người vận hành, người được uỷ thác: ngăn chặn các hành vi tác động vào dữ liệu của khối, khả năng chiếm đoạt tài sản uỷ thác của người dùng, duy trì sự công bằng, minh bạch.Quyền riêng tư của người dùng: người dùng có rủi ro về việc lộ danh tính, đây là một vấn đề không thể triệt tiêu hoàn toàn ở giai đoạn này do tính pseudonymous (ẩn danh một phần) của blockchain. Tuy nhiên, kể cả khi bị lộ danh tính, thì người dùng vẫn không được phép mất đi quyền sử dụng tài sản của họ. Một trường hợp, khi uỷ thác tài sản vào một nhà vận hành, người uỷ thác vẫn phải duy trì được toàn quyền với tài sản của họ thay vì phải tin vào operator.
Ví dụ: các địa chỉ hack thường bị đóng băng, khoá để xử lý vi phạm, đây là hành vi được coi là bảo vệ người dùng tuy nhiên lại xâm phạm vào quyền riêng tư. Bên cạnh đó, một số blockchain yêu cầu người uỷ thác phải tin tưởng vào nhà vận hành node hoặc người được uỷ thác, đi ngược lại nền tảng trustless của blockchain.

Tether thường xuyên đóng băng stablecoin USDT của hacker để bảo vệ người dùng
Một cách tổng quát, nhà đầu tư dài hạn khi xem xét các dự án nên đi theo trình tự từ nền tảng đến ứng dụng (đi từ Layer 1 đến các Layer 2, ứng dụng xây dựng trên nền Layer 1 này), đánh giá cẩn trọng công nghệ lõi theo thứ tự ưu tiên tính phi tập trung (Decentralized), bảo mật (Security) rồi mới đến tính mở rộng (Scalability).

#binance #crypto #research $BTC $ETH $BNB