Yazar: Tanay Ved ve Matías Andrade Kaynak: Coin Metrics Çeviri: Shan Oppa, Golden Finance

Anahtar noktaları:

• EIP-4844'ün 13 Mart'ta yayına girmesinden bu yana Arbitrum, Base ve Optimism dahil olmak üzere çeşitli Katman-2 çözümleri blob işlemlerini benimsedi ve 950.000'den fazla blob Ethereum'a serbest bırakıldı.

• Blobların benimsenmesi, ortalama blob ücretinin minimum 0,0000000005 USD'ye düşürülmesiyle Katman-2'lerin işletim maliyetlerini önemli ölçüde azalttı ve kullanıcı etkileşimini daha uygun fiyatlı hale getirdi.

• Blob ücreti piyasası, abonelik bloblarında ("Blobscriptions") olduğu gibi, blok başına ortalama blob sayısını 3 hedefine iterek, ücretleri 0 dolara yakın bir seviyeye düşmeden önce geçici olarak 27 dolara kadar itiyor.

Giriiş:

EIP-4844 (şaka amaçlı olarak "orijinal-danksharding" olarak anılır) Mart ayındaki Ethereum Dencun yükseltmesinde yayına girdi ve Ethereum'un toplama merkezli yol haritası için önemli bir kilometre taşı oldu. Bu yükseltme, Ethereum Layer-2 çözümlerinin ölçeklenebilirliğini geliştirmeyi ve işlemleri Ethereum Layer-1'e nasıl temizlediklerini optimize ederek işlem maliyetlerini azaltmayı amaçlıyor. Bu, L2'nin işlemleri daha uygun maliyetle gerçekleştirmek için kullanabileceği "bloblar" (veri parçaları) için ayrılmış alan sağlanarak gerçekleştirilir. Nihai hedef, işlemleri daha uygun fiyatlı ve ölçeklenebilir hale getirerek Ethereum ekosisteminin erişimini genişletmektir.

Bu haftanın Coin Metrics'in "Ağ Durumu" raporunda, Katman 2 blob kullanımının veri odaklı bir dökümünü sunuyoruz ve Ethereum'un EIP-4844 yükseltmesinin başarısını değerlendiriyoruz.

Bloblar, sıralayıcılar ve veri kullanılabilirliği katmanları nelerdir?

Ethereum olgunlaştıkça, temel işlevselliğini elde etmek için çeşitli altyapıların birlikte çalıştığı modüler bir blok zincirine dönüştü. Katman-2, Ethereum yığınında ağın ölçeklenmesini sağlayan bir altyapı parçası oluşturur. Geçtiğimiz birkaç yılda, toplamalar (Base, Optimism ve Arbitrum gibi) gibi çok sayıda Katman-2 çözümü ortaya çıktı ve birkaçı da geliştirilme aşamasında. Bu protokoller, veri kullanılabilirliği (işlem verilerinin saklanması/erişilmesi) için Ethereum gibi Katman 1 blok zincirlerine dayanır ve işlemlerin, Ethereum L1'e sipariş veren ve toplu olarak gerçekleştiren sıralayıcılar adı verilen katılımcılar aracılığıyla çözülmesini sağlar. Ancak bu operasyonlarla ilgili maliyetler Katman-2'ler için hala yüksektir.

EIP-4844'ün devreye girdiği yer burasıdır. Yükseltme, L2'lerin uygun maliyetli çözüm için kullanabileceği geçici veri paketleri olan blob'lar içeren yeni bir işlem türü sunar. Blob'lar, daha önce Ethereum bloklarında kalıcı olarak saklanan çağrı verilerinin aksine, yaklaşık 18 gün boyunca L2'lerin kullanımına sunulur. Blobların geçici doğası, ucuza satılmalarına olanak tanıyarak L2 depolama ve veri maliyetlerini önemli ölçüde azaltır.

Önceki bölümlerde EIP-4844'ün Ethereum'un L2 ekosistemi ve ekonomisi üzerindeki etkisini anlayacağız.

Blob ticaretinin benimsenmesi

13 Mart'ta çevrimiçi hale geldikten sonra zkSync, Starknet ve Optimism başta olmak üzere birçok L2 blob işlemlerini benimsemeye başladı. O zamandan bu yana Ethereum'a 950 binden fazla blob yayınlandı ve 450 bin işlem blob taşıdı. Ortalama olarak bu, Nisan ayının büyük bölümünde günde 10.000 blob'a denk geliyordu; daha fazla Katman-2'nin devreye girmesi ve blobları benimsemesiyle bu sayı yakın zamanda 17.000'e yükseldi.

Her blob taşıyan işlem, her biri 128 KB veri depolayan en fazla 6 blob içerebilir. Katman 2 toplamaları büyük miktarlarda veri yayınlamak için bu ayrılmış alanı giderek daha fazla kullandığından, blob alanı kullanımının da artması bekleniyor. Şu ana kadar toplam 125 milyar bayt blob alanı kullanıldı, dolayısıyla blob boyutu, bayt cinsinden toplam blok boyutuna kıyasla artıyor. Bu, L2'nin çağrı verilerinden daha verimli bir veri depolama biçimine doğru ilerlediğini gösteriyor. En önemlisi, blob'ların süresi 4096 dönemden (yaklaşık 18 gün) sonra sona erecek şekilde tasarlanmıştır, bu da toplamalara gerekli verileri almak için yeterli zaman verirken Ethereum ağındaki kalıcı depolama şişkinliğini önler.

Yazıtların etkisi hariç tutulduktan sonra, Katman-2'nin blob depolama ve blob işlemlerini benimsemesi nispeten istikrarlıdır. Coinbase'in Tabanı, blob boyutlarının ve blob işlemlerinin en büyük bölümünü korurken, Arbitrum'un etkisi önemli ölçüde daha güçlü. Toplama sayısı arttıkça ve bloblar kullanıldıkça işlem sayısının da artmaya devam etmesi bekleniyor. Genel olarak, blobların benimsenmesi, EIP-4844'ün veri depolama yükünü azaltma ve Katman-2 çözümlerinin ölçeklenebilirliğini artırma hedeflerine ulaştığına dair olumlu bir işarettir.

Blob Ücretlerinin ve Maliyetlerin Etkisi

Bu verimli depolama ve işlem tipinin benimsenmesi, L2'lerin operasyonel maliyetlerinde önemli düşüşler sağlar. L2 sıralayıcıları blobları toplu olarak toplayıp Ethereum L1'e gönderdiğinde, L2 için bir maliyet olan bir ücrete tabi olurlar. Arbitrum, Base ve Optimism sıralayıcılarıyla ilişkili haftalık ücretler, yazıt bloblarındaki artış nedeniyle Nisan ayında 700 bin dolara yükselirken, blob alanına harcanan maliyet 0,00002 dolara düştü.

L2'lerin artan maliyet verimliliği, son kullanıcılar için son derece düşük ücretlere dönüşmüştür. Şu anda ortalama blob ücreti 0,0000000005 $ gibi düşük bir seviyede olup, zirve noktası olan 27 $'dan önemli ölçüde düşüş gösterirken, blob alanı için ödenen toplam tutar 0,000008 $'a yakındır. Sonuçta bu, cüzdanlar arasında token transferleri, DEX'lerde varlık alışverişi veya diğer akıllı sözleşme işlemleri gibi kullanıcı etkileşimlerini daha uygun maliyetli hale getirir.

Yazıt ve Blob Ücret Pazarı

EIP-4844, fiyatlandırma blobları için EIP-1559'un ücret pazarına benzer şekilde çalışacak şekilde tasarlanmış yeni bir işlem türü ve yeni bir ücret pazarı sunar. Bu yeni sistemde blob tabanı ücreti, her bloktaki blob alanının arz ve talebine göre dinamik olarak ayarlanır.

Blob fiyatlandırma mekanizması aşağıdaki prensiplere göre çalışır:

1. Bir bloktaki blob sayısı mevcut hedef olan 3'ü aşarsa blob tabanı ücreti artacaktır. Bunun amacı, blob alanının aşırı kullanımını önlemek ve arz ile talebi dengede tutmaktır.

2. Bir bloktaki blob sayısı hedefe ulaşırsa temel blob ücreti değişmeden kalır. Bu, blob alanına yönelik arz ve talebin dengede olduğunu gösterir.

3. Bir bloktaki blob sayısı hedeften az ise blob taban ücreti düşürülecektir. Bu, yetersiz kullanıldığında blob alanının daha fazla kullanılmasını teşvik eder.

Bu fiyat dinamikleri, Katman 2 çözümleri ve kullanıcıları için istikrarlı ve verimli bir ücret ortamı sağlayarak blob ücreti pazarının blob alanı talebindeki değişikliklere uyum sağlayabilmesini sağlar.

Yukarıdaki grafikte gösterildiği gibi, blok başına ortalama blob sayısının hedefi aşması nedeniyle ortalama günlük işlem ücretleri Nisan ayında önemli ölçüde artarak 27 dolara yükseldi. Bu artış, yazılı lekelerin ("Bloblar") çoğalmasına bağlanabilir. Yazıt, bir bloğa veya bu durumda bir bloğa gömülü bir metin, resim veya başka medya biçimidir. Mart sonundan Nisan başına kadar, yazılı blobların günlük sayısı 13.000'e yükseldi ve tüm blobların %61'inden fazlasına karşılık geldi. Ancak o zamandan bu yana Blob'lar daha az yaygın hale geldi ve blob ücretleri yeniden 0 ABD dolarına yaklaştı.

Bu senaryo, ağ tıkanıklığının veya blob alanına yönelik yüksek talebin blob fiyatlandırmasını nasıl etkilediğini göstermektedir. Blok başına mevcut blob hedefi gelecekte artabilecek olsa da, özellikle L2 pazarı genişlemeye ve daha rekabetçi hale gelmeye devam ederken, yukarıdaki koşulları izlemek, blob ücreti dinamiklerindeki değişiklikleri anlamak açısından çok önemlidir. Blob'lar şu anda geçici bir durum olabilir, ancak daha fazla L2 ölçeklendirme ihtiyaçlarını karşılamak için blob'lardan yararlandıkça tıkanıklığın yeniden ortaya çıkması muhtemeldir.

Sonuç olarak

EIP-4844, blob işlemleri yoluyla L2'nin benimsenmesini başarılı bir şekilde artırır, Katman 2 işletim maliyetlerini azaltır ve işlem ücretlerini kullanıcılar için daha uygun hale getirir. Ancak varlıklar arasında parçalanma, katman-2 çözümlerinde likidite ve kullanıcı deneyimi gibi zorluklar ve merkezi olmayan sıralayıcılara olan ihtiyaç devam ediyor. Bu sorunları çözmek, Ethereum'un Layer-2 ekosisteminin sürekli büyümesi ve başarısı için kritik öneme sahiptir ve işlemlerin güvenli ve merkezi olmayan kalarak ölçeklenebilir ve uygun maliyetli olmasına olanak tanır.

Ağ veri öngörüleri

Özet noktaları

Transferlerin değeri (düzeltilmiş) Bitcoin ağında %45 artarken Ethereum ağında %26 azaldı. Bu hafta aktif Bitcoin adresleri %6, Ethereum aktif adresleri ise %10 düştü.