Bölümler
Kripto paralara giriş
Blockchain nasıl çalışır?
Kripto paralara nasıl yatırım yapabilirim?
Kripto paralarla ilgili sık sorulan sorular
1. Bölüm - Kripto para 101
İçerik
Kripto para nedir?
Kripto parayı benzersiz kılan nedir?
Adının kripto para olmasının sebebi nedir?
Açık anahtar kriptografisi nedir?
Kripto paraları kim yarattı?
Kripto paralarla tokenların farkı nedir?
Kripto cüzdanı nedir?
Kripto para nedir?
Kripto para (veya “kripto”), bireylerin dijital bir ortamda değer transfer etmesine imkan tanıyan bir dijital para türüdür.
Bu tür bir sistemin PayPal'dan ya da telefonunuzdaki dijital bankacılık uygulamasından ne farkı olduğunu merak ediyor olabilirsiniz. Dışarıdan bakıldığında, aynı kullanım alanlarına hizmet ediyor gibi görünseler de (arkadaşlarınıza ödeme yapma, favori web sitenizden alışveriş yapma gibi) temelde birbirlerinden son derece farklıdırlar.
Kripto parayı benzersiz kılan nedir?
Kripto para birçok nedenden ötürü benzersizdir. Temel işlevi, tek bir partinin mülkiyetinde olmayan bir elektronik para sistemi olarak hizmet etmektir.
İyi bir kripto para merkeziyetsiz olur. Mutabakata varılmadan kuralları değiştirebilecek bir merkez bankası ya da kullanıcı alt kümesi bulunmaz. Ağ katılımcıları (node'lar), diğer katılımcılara bağlanabilmelerini böylece aralarında bilgi paylaşabilmelerini mümkün kılan bir yazılım kullanır.
Merkezi ve merkeziyetsiz ağlar.
Solda banka gibi bir birimin kullanmasını bekleyeceğiniz yapıyı görebilirsiniz. Kullanıcıların merkezi sunucu üzerinden iletişim kurması gerekir. Sağda ise hiyerarşi yoktur: node'lar birbirlerine bağlıdır ve aralarında bilgi aktarır.
Kripto para ağlarının merkezi olmaması onları hizmet dışı bırakılmaya veya sansüre karşı oldukça dirençli hale getirir. Bunun aksine, merkezi bir ağa zarar vermek için sadece ana sunucuyu bozmanız yeterlidir. Bir bankanın veritabanı silinirse ve yedeği yoksa, kullanıcıların bakiyelerini belirlemek çok zor hale gelir.
Kripto paralarda, node'lar veritabanının bir kopyasını tutar. Herkes etkin bir şekilde kendi sunucusu gibi davranır. Bireysel node'lar çevrimdışı kalabilir ancak ağdaki eşler diğer node'lardan bilgi almaya devam eder.
Bu nedenle kripto paralar 365 gün, 24 saat işlevseldir. Aracıların müdahalesi olmadan dünyanın herhangi bir yerine değer transferi yapılmasına imkan tanırlar. Kripto paralardan izne dayalı olmayan şeklinde bahsedilmesinin sebebi budur: internet bağlantısı olan herkes fon gönderebilir.
Adının kripto para olmasının sebebi nedir?
“Kripto para” terimi, kriptografi ve para birimi kelimelerinin birleşiminden oluşur. Bunun nedeni, kripto paraların kullanıcılar arasındaki işlemleri güvenli hale getirmek için kriptografik tekniklerden yaygın bir şekilde faydalanmasıdır.
Açık anahtar kriptografisi nedir?
Açık anahtar kriptografisi kripto para ağlarının temelini oluşturur. Kullanıcılar fon göndermek ve almak için açık anahtar kriptografisini kullanır.
Açık anahtar kriptografisi şemasında elinizde bir açık anahtar ve bir gizli anahtar bulunur. Temelde gizli anahtar, herhangi biri tarafından tahmin edilmesi imkansız, çok büyük bir sayıdır. Genellikle bu sayının ne kadar büyük olduğunu hayal etmekte zorlanılır.
Bitcoin için, bir özel anahtarı tahmin etme olasılığı yazı tura sonucunu 256 kez tahmin etmeye denktir. Günümüzdeki bilgisayarlarla, dünya sona erene kadar bile denense bir kişinin anahtarını kırmak mümkün olmayacaktır.
Adından da anlaşılacağı gibi gizli anahtarınızı gizli tutmanız gereklidir. Fakat bu anahtardan bir açık anahtar oluşturabilir ve bu açık anahtarı istediğiniz bir kişiyle güvenle paylaşabilirsiniz. Diğer kişilerin açık anahtarınız üzerinden ters mühendislikle gizli anahtarınıza ulaşması imkansızdır.
Özel anahtarınızla veri imzalayarak dijital imzalar da oluşturabilirsiniz. Bu işlem gerçek dünyada bir belge imzalamaya benzer. Temel fark, herhangi bir kişinin bu imzayı karşılık gelen açık anahtarla karşılaştırarak imzanın geçerli olup olmadığını kesin bir şekilde belirleyebilmesidir. Böylece, kullanıcı özel anahtarını paylaşmak zorunda kalmadan bu özel anahtara sahip olduğunu kanıtlayabilir.
Kripto paralarda, paranızı yalnızca karşılık gelen bir özel anahtarınız varsa harcayabilirsiniz. Bir işlem yaptığınızda, paranızı taşımak istediğinizi ağa bildirmiş olursunuz. Bu bildirim imzalanan ve kripto para veritabanına (blockchain) eklenen bir mesajla (yani işlem) yapılır. Daha önce belirttiğimiz gibi, dijital imza oluşturmak için özel anahtarınıza ihtiyacınız vardır. Ve herkes veritabanını görebildiğinden, imzayı kontrol ederek işleminizin geçerli olup olmadığını kontrol edebilir.
Kripto paraları kim yarattı?
Yıllar içinde birkaç dijital para sistemi girişimi olsa da kripto paraların ilki 2009 yılında kullanıma sunulan Bitcoin'di. Bitcoin, Satoshi Nakamoto takma adını kullanan bir kişi veya grup tarafından yaratıldı. Bugün hala Bitcoin yaratıcısının gerçek kimliği bilinmiyor.
Bitcoin'den sonra, bazıları rekabet amaçlı olan ve bazıları Bitcoin'de bulunmayan özellikleri entegre etmek isteyen çok sayıda kripto para yaratıldı. Günümüzde birçok blockchain, kullanıcıların para göndermesine ve almasına izin vermekle kalmıyor, aynı zamanda akıllı kontratlar kullanarak merkeziyetsiz uygulamalar yürütmelerine imkan tanıyor. Ethereum'un bu tarz blockchainlerin en popüler örneği olduğu söylenebilir.
Kripto paralarla tokenların farkı nedir?
İlk bakışta, kripto paralar ve tokenlar birebir aynı gibi görünebilir. Her ikisi de borsalarda işlem görür ve blockchain adresleri arasında gönderilebilir.
Kripto paralar, takas aracı şeklinde, değer saklama aracı şeklinde ya da her ikisini de kapsayarak genel anlamda para olarak hizmet etmeyi amaçlar. Her birim işlevsel olarak birbirine denktir (fungible) yani bir coin başka bir coinle eşit değere sahiptir.
Bitcoin ve diğer erken dönem kripto paralar para birimi olarak tasarlanmıştır fakat sonraki blockchainler daha fazlasını yapmayı hedefler. Örneğin Ethereum sadece para birimi işlevi sunmaz. Geliştiricilerin dağıtılmış bir ağ üzerinde kodlar (akıllı kontratlar) çalıştırmasına ve çeşitli merkeziyetsiz uygulamalar için tokenlar yaratmasına olanak tanır.
Tokenlar, kripto paralar gibi kullanılabilir ama daha esnektir. Birbirine denk milyonlarca token çıkarabilir ya da benzersiz özelliklere sahip birkaç tane seçebilirsiniz. Bir şirketteki hisseyi temsil eden dijital makbuzlardan sadakat puanlarına kadar her tür amaca hizmet edebilirler.
Akıllı kontrat özellikli bir protokolde, temel para birimi (işlemler veya uygulamalar için ödeme yapmakta kullanılan) tokenlardan ayrıdır. Örneğin, Ethereum'da yerel para birimi ether'dir (ETH) ve Ethereum ağı içinde token oluşturmak ve transfer etmek için kullanılmalıdır. Bu tokenlar, ERC-20 ya da ERC-721 gibi standartlara göre çıkarılmalıdır.
Kripto cüzdanı nedir?
En temelde, kripto para cüzdanı özel anahtarlarınızı tuttuğunuz yerdir. Cüzdan, bu amaç için yaratılmış bir cihaz (bir donanım cüzdanı), PC'nizdeki ya da akıllı telefonunuzdaki bir uygulama ve hatta bir kağıt parçası bile olabilir.
Cüzdanlar, çoğu kullanıcının bir kripto para ağıyla etkileşim kurmak için kullandığı arayüzdür. Farklı türde cihazlar farklı işlevler sunacaktır - bir kağıt cüzdan işlemleri imzalayamaz ya da itibari paraların güncel fiyatını gösteremez.
Kullanım kolaylığı bakımından yazılım cüzdanlarının (örn. Trust Wallet) günlük ödemeler için üstün olduğu kabul edilir. Güvenlik bakımından ise donanım cüzdanların özel anahtarları güvende tutma becerisi eşsizdir. Kripto para kullanıcıları, fonlarını her iki cüzdan türünde de tutma eğilimindedir.
2. Bölüm - Blockchain nasıl çalışır?
İçerik
Blockchain nedir?
Bloklar blockchaine nasıl eklenir?
Kripto madenciliği nasıl çalışır?
Kripto para ölçeklenebilir mi?
Kripto para yazılımları için kararları kim alır?
Blockchain nedir?
Blockchain, verilerin yalnızca eklenebileceği (çıkarılamayacağı ya da değiştirilemeyeceği) özel bir tür veritabanıdır. İşlemler blockchaine, blokların (işlem bilgilerinden ve diğer önemli meta verilerden oluşur) içinde belirli aralıklarla eklenir.
Her bloğun meta verisi onu bir önceki bloğa bağlayan bir bilgi parçası içerdiğinden yapıya zincir adı verilir. Bloklar, bir önceki bloğun bir hash'ini içerir ve hash benzersiz bir dijital parmak izi gibi düşünülebilir.
İki farklı veri parçasının bir hash fonksiyonunda aynı çıktıyı verme olasılığı son derece düşüktür. Bu nedenle, bir kişi eski bir bloğu değiştirmeye çalışırsa bu bloğun hash'i farklı hale gelir ve bu durumda daha sonraki bloğun hash'ı de farklı olur ve böyle devam eder. Dolayısıyla, eski bir blok değiştirildiğinde bu hemen anlaşılır çünkü ardından gelen tüm bloklar da değişir.
Her bloğun hash'i bir sonraki bloğa dahil edilir. Böylece bloklardan oluşan bir zincir yani blockchain (blok zincir) yaratılır.
Ağ katılımcıları blockchainin tamamını indirir. Herkesin açık anahtar kriptografisi kullanarak işlemleri ve imzaları doğrulayabileceğini söylediğimizi hatırlıyor musunuz? Node kendisine bir blok ulaştığında, bir dizi kontrol gerçekleştirir. Geçersiz bir şey varsa, blok reddedilir.
Bir node geçerli bir blok aldığında, kendisi için bloğun bir kopyasını oluşturur ve ardından bu bloğu diğer node'larla paylaşır. Diğer node'lar da blok tüm ağa yayılana kadar aynı şeyi yapar. Bu süreç onaylanmamış işlemler (yayınlanmış ancak henüz blockchaine dahil edilmemiş işlemler) için de gerçekleştirilir.
Konuyla ilgili Blockchain Teknolojisi Kapsamlı Rehberi makalemizi okuyabilirsiniz.
Bloklar blockchaine nasıl eklenir?
Yanlış finansal bilgilerin kaydedilebilmesi bir blockchaini zayıflatır. Bununla birlikte, dağıtılmış bir sistemde kayıt defterini tutan bir yönetici ya da sorumlu bulunmaz. Peki o zaman katılımcıların dürüst davranacağından emin olmak nasıl mümkün olabilir?
Satoshi, herkesin blockchaine eklenmesi üzere bir blok önermesine izin veren bir Proof of Work (iş ispatı) sistemini ortaya koymuştur. Kullanıcıların bir blok yaratabilmesi için protokol tarafından belirlenen bir bulmacayı tahmin etmek amacıyla hesaplama güçlerinden feragat etmeleri gerekir.
Proof of Work, kullanıcılar arasında mutabakat sağlanabilmesine yönelik en çok denenmiş ve test edilmiş yapıdır, fakat başka birçok yapı daha mevcuttur. Proof of Stake gibi alternatifler, henüz saf formlarında uygun şekilde uygulamaya konmuş olmasalar da gitgide daha fazla değerlendirilmektedir (fakat hibrid mutabakat mekanizmaları bir süredir kullanılmaktadır).
Blockchain Mutabakat Algoritması Nedir? makalemizden daha ayrıntılı bilgilere ulaşabilirsiniz.
Kripto madenciliği nasıl çalışır?
Yukarıda belirtilen süreç madencilik olarak bilinir. Madenci bir çözüm bulursa, yarattığı blok blockchaine eklenir. Bunun karşılığında madenci, blockchain'in platforma özel para birimi cinsinden bir ödül kazanır.
Madencilerinin çözmesi gereken kriptografik bulmaca, belirli bir değerin altında bir sayı üretmek için verileri tekrar tekrar hash etmeyi içerir. Tek yönlü bir fonksiyonla hash etmek, bilinen bir çıktı üzerinden girdiyi tahmin etmenin neredeyse imkansız olduğu anlamına gelir. Fakat girdi bilindiğinde, çıktıyı doğrulamak çok kolaydır. Bu sayede herhangi bir katılımcı, madencinin ‘geçerli’ bir blok ürettiğini doğrulayabilir ve geçersiz blokları reddedebilir. Geçersiz blok durumunda madenci ödül almaz ve bu süreçte kaynaklarını boşa harcamış olur.
Bir katılımcının hile yapma girişimini maliyetli kılan ama dürüst davranmasını karlı hale getiren ise oyun teorisinin bazı ilginç sonuçlarıdır. Kötü niyetli hiçbir birim güçlü bir ağa sonsuz süreyle saldıracak kaynağa sahip değildir. Bu nedenle, kaynağa sahip kişilerin dürüst bir şekilde katılım göstererek yatırımları üzerinden kar etmesi beklenir.
Kripto Para Madenciliği Nedir? makalemizden daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz.
Kripto para ölçeklenebilir mi?
Tahmin edebileceğiniz gibi dağıtılmış ağlar çok verimli değildir. Ne yazık ki kripto paralar yalnızca tüm node'ların blockchainin bir kopyasını senkronize şekilde tutabiliyor olması durumunda güvenli ve sansüre dayanıklı olabilir. Blockchainin hızına yetişmek için gereklilikler ne kadar düşük olursa, insanların katılımı da o kadar kolay olur.
Bu bağlamda, her on dakikada bir küçük bir blok ekleyen blockchainin neden her beş dakikada bir çok büyük bir blok ekleyen blockchaine tercih edildiğini görebilirsiniz. İkinci blockchain, node'ların senkronize kalmak için yüksek güçte bilgisayarlar kullanmasını gerektirir ve daha düşük güçte bilgisayarlar çevrimdışı kalmaya zorlanır. Bunun sonucunda ağda daha az eş olacağından merkezileşme daha fazla olur.
Fakat daha küçük bloklarla saniye başına işlem sayısı (TPS) yüksek olmaz. Bu aynı zamanda yoğun dönemlerde işlemlerin blockchaine eklenmesinin zaman alabileceği anlamına gelir. Hızlı bir ödeme yapmak istiyorsanız bu durum elverişsizdir fakat merkeziyetsizlik için ödenmesi gereken bedel budur.
Bu soruna ölçeklenebilirlik ikilemi adı verilir. İyi ölçeklenebilir bir sistem, artan girdi-çıktı seviyelerine minimum dezavantajla adapte olabilen bir sistemdir. Daha önce açıkladığımız gibi blockchainlerin ölçeklenebilirliği yüksek değildir, daha büyük bloklarla verimliliği artırmak dağıtılmış sistemlerin tüm amacına zarar verir.
Ağın merkeziyetsizliğine zarar vermeden TPS'i artırmak için zincir dışı ölçeklendirme yapmak uygulanabilir bir yaklaşım gibi gözükmektedir. Bu yaklaşım, işlemlerin blockchaine girilmeden yapılmasına imkan tanıyan merkezi ve merkezi olmayan farklı birçok tür çözümü kapsar.
Zincir dışı ölçeklenebilirliğin örnekleri hakkında daha fazla bilgiye Blockchain Ölçeklenebilirliği: Yan Zincirler ve Ödeme Kanalları makalemizden ulaşabilirsiniz.
Kripto para yazılımları için kararları kim alır?
Kripto para ağlarına katılım tercihe bağlıdır. Kimse sizi kullanmak istemediğiniz bir yazılımı kullanmaya zorlamaz. İyi bir protokolde kod tamamen açık kaynaklı olur, böylece kullanıcılar sistemin adil ve güvenli olduğundan emin olabilir.
Genellikle kripto paralar geliştirme süreçlerine herkesin katılmasına izin verir. Yeni özellikler ya da kodda değişiklikler, üzerilerinde fikir birliğine varılmadan ve yayınlanmadan önce geliştirici topluluğu tarafından oylanır. Bu noktada kullanıcılar kodu değerlendirebilir ve bu kodu kullanmayı ya da kullanmamayı tercih edebilir.
Bazı güncellemeler geçmişle uyumlu olur, yani güncellenen node'lar eski node'larla iletişim kurmaya devam edebilir. Diğer güncellemeler geçmişle uyumlu olmaz, bu da eski node'ların güncelleme yapmadıkları takdirde ağdan “atılacağı” anlamına gelir. Bu konuda daha fazla bilgiye Hard Fork'lar ve Soft Fork'lar makalemizden ulaşabilirsiniz.
3. Bölüm - Kripto paralara nasıl yatırım yapabilirim?
İçerik
Hangi kripto paradan satın almalıyım?
Kripto paralara yatırım yapmadan önce neleri öğrenmeliyim?
Kripto paralar nereden alınır?
Merkezi borsalar (CEX)
Merkeziyetsiz borsalar (DEX)
P2P borsalar
Kripto paralar nasıl satın alınır?
Binance üzerinden kripto para satın alma
Binance DEX üzerinden kripto para satın alma
Binance P2P üzerinden kripto para satın alma
Hangi kripto paradan satın almalıyım?
Bu yalnızca sizin verebileceğiniz bir karardır. Kendi Araştırmanızı Yapmalı (DYOR) ve kendi analizlerinize göre karar vermelisiniz. Bununla birlikte, daha iyi kararlar vermenize yardımcı olacak birçok araç mevcuttur. Örneğin, Binance Research piyasa hakkında çok başarılı öngörüler ve analizlerin yanı sıra bireysel projeler üzerine kapsamlı raporlar sunar.
Hangi kripto paraları satın alacağınızı değerlendirebilmek için öncelikle Bitcoin'in nasıl çalıştığını bilmeniz çok önemlidir. İyi haber ise bizim de tam bu nedenle Bitcoin Nedir? rehberini yaratmamış olmamız!
Kripto paralara yatırım yapmadan önce neleri öğrenmeliyim?
Nereden başlamalı? Finansal piyasaları analiz etmenin birçok farklı yolu vardır ve genellikle profesyonel yatırımcıların çoğu birçok farklı strateji kullanır. Fakat en temelde bir yatırımı değerlendirmek için iki yaklaşım bulunur: temel analiz (FA) ve teknik analiz (TA).
Temel analiz, bir varlığın değerlemesini esas olarak ekonomik ve finansal faktörleri ele alarak değerlendirmek için bir yöntemdir. Bu yöntemi kullanan analistler, hem makro ekonomik hem de mikro ekonomik faktörlere, endüstri koşullarına veya varlığın altında yatan işletmeye (varsa) bakar. Kripto paralarda, bazen zincir üstü ölçütler olarak adlandırılan herkese açık blockchain verileri de incelenebilir.
Bu inceleme, işlem sayısını, adresleri, en yüksek bakiyeye sahip kişileri, ağın hash oranını ve diğer birçok bilgiyi değerlendirmeyi içerebilir. Temel analizin amacı, varlık için bir değerleme belirlemek ve bunu mevcut değerleme ile kıyaslamaktır. Sonuçta bu yaklaşım, varlığın şu anda değerinin altında mı yoksa üstünde mi fiyatlandırıldığını belirlemeyi amaçlar.
Bununla birlikte, kripto paraların yeni ve gelişen bir varlık sınıfı olduğunu unutmamak önemlidir. Temel analizin, kripto paraların değerlemelerini belirleme konusunda becerisi yüksek değildir. Kısacası, kripto paraların değerlemesini belirlemek için standart bir çerçeve yoktur ve mevcut modellerin çoğu bu konuda yüksek güvenilirliğe sahip değildir. Bir kripto para projesinin başarısı ya da başarısızlığı, mevcut herhangi bir çerçevenin kapsamına alamayacağı birçok farklı etmene bağlı olabilir.
Teknik analistler farklı bir yaklaşım benimser. Temel analistlerin aksine teknik analistler bir varlığın gerçek değerini belirlemeye çalışmaz. Bunun yerine, geçmiş alım satım faaliyetlerine dayanarak alım satım ve yatırım fırsatlarını değerlendirir. Bu değerlendirme, piyasanın gücünü veya zayıflığını değerlendirmek için fiyat hareketlerine, grafik formasyonlarına, göstergelere ve diğer çeşitli grafik araçlarına odaklanılarak yapılır. Temelde teknik analistler, bir varlığın önceki fiyat hareketlerinin gelecekteki fiyat hareketlerini tahmin etmeye çalışırken faydalı olabileceğine inanır.
Teknik analiz, geçmişe yönelik verileri olan herhangi bir piyasaya uygulanabileceğinden, kripto para yatırımcıları tarafından yaygın şekilde kullanılır.
Peki hangisini öğrenmeniz gerekir? Neden her ikisi de olmasın? Piyasa analizi araçlarının çoğu, diğer araçlarla birlikte kullanıldığında en iyi sonucu verir. Her durumda, finansal riski ve risk yönetimini anlamak ve kaybetmeyi göze alabileceğinizden daha yüksek yatırımlar yapmamak kesinlikle hayati öneme sahiptir.
Kripto paralar nereden alınır?
Kripto para satın almanın çeşitli yolları vardır. Fakat yapmanız gereken ilk şey, itibari paranızı kripto paraya çevirmektir. Ardından, HODL yapmayı (kriptolarınızı tutmayı), diğer kripto paralar karşılığında alım satım yapmayı ya da kriptolarınızı borç vererek faiz getirisi kazanmayı tercih edebilirsiniz. Kripto paralarda aşağıda bahsedeceğimiz farklı borsa türlerini kullanabilirsiniz.
Merkezi borsalar (CEX)
Kripto paralardan genellikle merkeziyetsiz şeklinde bahsedildiği için merkezi borsa kavramını biraz kafa karıştırıcı bulabilirsiniz. Özetle, merkezi borsalar alıcıları ve satıcıları birbirine bağlayarak alım satım yapılmasına imkan tanıyan çevrimiçi platformlardır.
Merkezi borsalarda kullanıcılar borsanın dahili sisteminde takas ya da alım satım yapmak için itibari paralarını ya da kripto paralarını borsaya yatırır. Kripto para cüzdanlarının nasıl çalıştığına aşinaysanız, bu durumda kripto paraların borsalara emanet edildiğini de biliyorsunuzdur. Fakat, isterseniz paranızı kolaylıkla çekebilir ve kendi cüzdanınızda tutabilirsiniz.
Bazı kişiler, sıklıkla alım satım yaptıkları için ya da kullanım kolaylığı bakımından fonlarını borsalarda tutmayı tercih eder. Fakat borsa saldırıya uğrarsa kullanıcının fonları risk altına girebilir.
Merkeziyetsiz borsalar (DEX)
Merkeziyetsiz borsalar farklıdır. Bir DEX kullanırken, fonlarınızı emanet ettiğiniz kimse olmaz. Aslında, bu tür bir borsadan emanete dayalı olmayan borsa şeklinde bahsetmek daha doğru olabilir.
DEX'te işlem yaptığınızda şunlar olur: Fonlarınızı borsanın cüzdanına yatırmak yerine doğrudan kendi cüzdanınızdan işlem yaparsınız. Bir işlem gerçekleştiğinde, fonlar akıllı kontratların aracılığıyla doğrudan blockchaine aktarılır.
Bazı kişiler emanetçi olarak hareket eden bir birim olmadığından CEX'lere kıyasla DEX'lerin daha güvenli bir seçim olduğunu düşünür. DEX'lerin başka bir avantajı da çoğunun bir blockchain cüzdanı adresi dışında herhangi bir kişisel bilginizi talep etmemesidir. Bununla birlikte, fonlarınızın kontrolünü kendi elinizde tutabilmeniz için bir miktar teknik uzmanlığa sahip olmanız gereklidir ve sorumluluk tamamen size ait olur.
P2P borsalar
Eşler arası (P2P) borsa, alıcıları ve satıcıları birbirine bağlayan bir yerdir, fakat hem CEX hem de DEX'ten farklıdır. P2P'de, borsanın alıcıları ve satıcıları bağlamaktan başka bir işlevi yoktur ve taraflar işlem üzerinde istedikleri şekilde uzlaşıya varabilir. Yani, her bir işleme yönelik fon yatırma ve uzlaşı yöntemi alıcılar ve satıcılar tarafından belirlenebilir.
Kripto paralar nasıl satın alınır?
Binance üzerinden kripto para satın alma
Binance'e giriş yapın ya da henüz bir hesabınız yoksa kayıt olun.
Kripto Para Al ve Sat portalına gidin.
Satın almak istediğini kripto parayı ve ödemede kullanmak istediğini para birimini seçin.
Ödeme yönteminizi seçin.
Eğer bu şekilde yönlendirilirseniz kart ya da banka bilgilerinizi girin ve kimlik doğrulamasını tamamlayın.
İşte bu kadar! Kripto paralarınız Binance hesabınıza yatırılacak.
Binance DEX üzerinden kripto para satın alma
DEX kullanmak diğer yöntemlere kıyasla biraz daha karmaşıktır.
Başlamadan önce şunlara sahip olmanız gerekir:
Binance DEX'e bağlanabilen bir cüzdan (Trust Wallet öneririz).
İşlem ücretlerini ödemek için kullanılacak bir miktar BNB.
Bunlar elinizde olduğunda, kapsamlı Binance DEX rehberlerimizdeki talimatları takip ederek işlemlerinizi yapabilirsiniz:
Binance P2P üzerinden kripto para satın alma
Binance'e giriş yapın ya da henüz bir hesabınız yoksa kayıt olun.
Binance P2P portalına gidin.
Alım yapmak mı satış yapmak mı istediğinizi seçin.
Para birimi, ödeme yöntemi ve diğer alım satım koşullarına göre filtreleyin.
Şartlarınıza uygun bir teklifi seçin ya da kendi teklifinizi yayınlayın.
4. Bölüm - Kripto Paralarla İlgili Sık Sorulan Sorular
İçerik
Kripto para yasal mıdır?
Kripto öldü mü?
Kripto para güvenli midir?
Kripto para anonim midir?
Kripto para değerli midir?
Tüm dijital paralar kripto para mıdır?
Kripto paraların piyasa değeri nedir?
İşlemler için neden komisyon ödemem gerekiyor?
Anahtarımı kaybettim. Fonlarımı geri alabilir miyim?
Kripto paranın geleceği nedir?
Kripto para yasal mıdır?
Çok az sayıda ülke, kripto paraları almayı, satmayı ve tutmayı doğrudan yasaklar. Dünyanın büyük çoğunluğunda, Bitcoin ve diğer sanal para birimleri tamamen yasaldır. Ancak kripto paraları kullanmaya başlamadan önce, ülkenizin yasalarının buna izin verip vermediğini kontrol etmeniz gerekir.
Her ülkenin kripto para faaliyetlerini düzenlemek için farklı bir yaklaşımı olduğunu unutmamak önemlidir. Vergilendirme ya da yasal uyumlulukla ilgili herhangi bir kuralı ihlal etmediğinizden emin olmanız gerekir.
Kripto öldü mü?
Son on yılda kripto paraların öldüğü haberi medya tarafından yüzlerce kez yayınlandı. Ama buna rağmen kripto paralar 2009'da olduğu gibi çalışmaya devam ediyor. Bu tabi ki volatilitenin olmadığı anlamına gelmiyor, aksine fiyatlar büyük dalgalanmalar gösteriyor. Yalnızca kar elde etmeye çalışanlar için ayı piyasaları cesaret kırıcı olabiliyor.
Ancak, kripto paraları “ölü” olarak tanımlamak yanlış olur. Yeni kullanıcılar eklenmeye devam ederken teknoloji ve altyapı da gitgide daha sofistike hale geliyor.
Bitcoin ve Ethereum'un sunduğu önemli inovasyonlar, mevcut para sistemlerimizi günümüz çağına daha uygun olacak şekilde yeniden şekillendirmede şüphesiz önemli bir rol oynayacak. Değiştirilemezlik, sansüre direnç, güvene dayalı olmama ya da bir kamu para sistemi kullanılarak işlemlerin neredeyse anında gerçekleştirilmesi, internet üzerindeki ekonomik faaliyetlerin çalışma şeklini kökten değiştirebilir.
Kripto para güvenli midir?
Kripto paralarla bir dereceye kadar risk alınır. Banka hesabınıza erişmek için şifrenizi unutursanız, müşteri desteğini arayarak şifrenizin sıfırlanmasını sağlayabilirsiniz. Fakat, kripto paralarınıza erişebilmenizi sağlayan özel anahtarlarınızı unutur ya da kaybederseniz, size yardımcı olabilecek kimse yoktur. Güvenilir bir borsa kullanmak daha az riskli bir seçenek olabilir, bu durumda karşı tarafa güvenmeniz gerekir ama özel anahtarlarınızı kaybetme riskiniz bulunmaz.
Açık anahtar kriptografisi henüz kırılabilmiş değildir. Güçlü güvenlik önlemleri kullanırsanız diğer çevrimiçi hesaplarınızın hacklenme riski fonlarınızın çalınma riskinden muhtemelen daha yüksek olacaktır. En iyi korunma uygulamaları arasında yaygın dolandırıcılıklar (sosyal mühendislik, oltalama vb.) hakkında bilgi sahibi olmak, özel anahtarları her zaman için çevrimdışı tutmak ve güvenli bir yerde saklamak yer alır.
Kripto para anonim midir?
İsminiz kripto para adreslerinize bağlı değildir. Adresler blockchain üzerinde rastgele bir sayı ve harf dizisi gibi görünür. Fakat bunun sizi anonim yaptığını varsayarken dikkatli olmanız gerekir. Adınız gizlidir ama yine de gerçek hayatta kullandığınız olmasa da bir tür zincir üstü kimliğiniz mevcuttur.
Diğer kişilerin, IP adreslerinizle hareketlerinizi bağlamasına imkan tanıyan bazı yöntemler vardır. Bu amaç için dusting saldırıları ve diğer analiz teknikleri gibi anonimliğinizi ortadan kaldıracak başka teknikler de kullanılabilir. Blockchainlerin aslında herkese açık çok büyük veritabanları olduğunu unutmayın. Gizliliğinizle ilgili endişeleriniz varsa, işlemlerinizle adınızın birbirine bağlamasını mümkün olduğunca zor hale getirmeye çalışmalısınız. Bitcoin gibi kripto paralar varsayılan koşullar dahilinde gizli değildir ama coin karıştırma ve CoinJoin gibi yöntemler analiz parametrelerini güvenilmez hale getirebilir.
Küçük bir kripto para alt grubu (gizlilik coinleri olarak bilinir), Gizli İşlemler gibi yöntemler kullanarak işlemlerin kaynağını, hedefini ve fon miktarını gizleyebilir. Varsayılan koşullarda sundukları gizlilik daha yüksektir ama anonimliği bozma girişimlerine tam olarak dirençli oldukları söylenemez.
Kripto para değerli midir?
Finansal sistemlerde değer, ortak bir inançtır. Değerli herhangi bir şeyde olduğu gibi, kripto paralar da değere dahili olarak sahip değildir, bu değer onlara insanlar tarafından atanır. Diğer bir deyişle, yalnızca insanların buna inanıyor olması durumunda bir şey değere sahip olur. Değer nesnesinin kıymetli bir metal, bir kağıt parçası veya bir veritabanındaki veriler olmasından bağımsız, bu durum geçerlidir.
Bununla birlikte bazı kişiler, kripto paraları ve Bitcoin'i nadir bulunur dijital metalar olarak görür. Öngörülebilir piyasaya çıkarılma hızı ve para politikaları nedeniyle Bitcoin'in gelecekte altına benzer bir şekilde değer saklama aracı olarak hareket edebileceğini savunanlar vardır. Bitcoin sadece on yıldan biraz daha bir süredir var olduğundan, bu konuda ne olacağını ancak zaman gösterebilir.
Tüm dijital paralar kripto para mıdır?
Hayır. Bir çok ülkenin ve merkez bankasının kendi dijital paralarını yaratmaya çalıştığını duymuş olabilirsiniz. Ancak, bunlar yalnızca dijital para birimleridir. Aslında bunlar genellikle merkez bankası dijital para birimleri (CBDC'ler) olarak adlandırılır. Bu dijital paralar temelde itibari paraların dijital versiyonlarıdır ve kripto paraların sunduğu faydaların çoğuna sahip değildir. Merkezi bir hükümet tarafından çıkarılır ve yasal para birimi olarak kabul edilirler ve genellikle işlemlerin kaydını tutmak için blockchain gibi dağıtılmış bir kayıt defteri kullanmazlar.
Başka bir dijital para türü olan Facebook'un Libra'sını da duymuş olabilirsiniz. Artı yönü Libra'nın açık kaynaklı bir blockchain sistemi üzerine inşa edilmesinin planlanmasıdır. Fakat, Bitcoin veya Ethereum gibi izne dayalı olmama özelliğine sahip olmayacaktır, yani katılımcıların bu para birimini kullanabilmek için basit bir internet bağlantısından daha fazlasına ihtiyacı olacaktır. Dahası, proje ve üzerindeki faaliyetler, seçilmiş birkaç üyeden oluşan bir birim tarafından yürütülecek ve yönetilecektir.
Sonuç olarak CBDC'ler ve diğer dijital para türleri blockchain ya da kriptografiden faydalansalar da, Bitcoin gibi kripto paralardan oldukça farklıdır.
Kripto paraların piyasa değeri nedir?
Bir kripto paranın fiyatına baktığınızda genel resmin yalnızca küçük bir parçasını görmüş olursunuz. Eşit derecede önemli bir diğer ölçüt de bu kripto paradan kaç bireysel birimin olduğu yani arzıdır.
Bir kripto para ağının değerlemesini belirlemek için kaç tane birimin şu anda mevcut olduğunu bilmeniz gerekir. Buna dolaşımdaki arz adı verilir. Farklı kripto paralar farklı piyasaya çıkarma programlarını takip edebilir, bu nedenle her bir ağ için piyasaya çıkarılma sürecinin nasıl çalıştığını anlamak önemlidir.
Piyasa değeri, bireysel bir birimin fiyatının dolaşımdaki arzla çarpımıdır.
Piyasa Değeri = Dolaşımdaki Arz*FiyatTahmin edebileceğiniz gibi, bir kripto para ağının piyasa değeri, bireysel bir birimin fiyatına kıyasla ağın değerinin daha doğru bir temsilidir. Daha düşük fiyatlı bir coine sahip ancak dolaşımdaki arzı daha yüksek olan bir ağın, daha yüksek fiyatlı bir coine sahip ama dolaşımdaki arzı daha düşük olan bir ağa kıyasla değerlemesi (piyasa değeri) daha yüksek olabilir. Ve bazı durumlarda bunun tersi de geçerli olabilir.
Bununla birlikte, piyasa değeri belirli bir piyasaya ne kadar para girdiğini temsil etmez. Örneğin, yeni kullanıcılar arasında yaygın bir yanlış algı, Bitcoin piyasa değerinin Bitcoin'e yatırılan toplam para miktarını temsil ettiği düşüncesidir. Fakat bu mantıklı bir çıkarım değildir çünkü piyasa değeri fiyata ve arza bağlıdır.
İşlemler için neden komisyon ödemem gerekiyor?
Bir bitcoini başka bir adrese gönderirseniz, gönderdiğinizden biraz daha az bir tutarın alıcı hesaba ulaştığını görürsünüz. Bunun nedeni, işleminizi blockchaine ekledikleri için madencileri ödüllendirmede kullanılan küçük bir komisyon ödemenizdir.
Çoğu kripto para, kullanıcılarını ağı güvende tutmaya teşvik etmek için benzer bir mekanizma kullanır. Proof of Work sistemlerinde, işlem ücretleri genellikle yeni kazılan coinlerle birleştirilerek (blok ödeneği) blok ödülünü oluşturur.
İşlemin aciliyetine göre ödeyeceğiniz işlem ücretini ayarlayabilirsiniz. Rasyonel madenciler her zaman en fazla kazancı elde etme çabası içinde olacaktır, dolayısıyla yüksek işlem ücretine sahip işlemleri önceliklendirirler. Beklemede olan mevcut işlemlere bakarak ortalama işlem ücreti hakkında bilgi edinebilir, kendi ödeyeceğiniz tutarı da buna göre belirleyebilirsiniz.
Anahtarımı kaybettim. Fonlarımı geri alabilir miyim?
Anahtarlarınızı kaybettiğinizden eminseniz, fonlarınıza ulaşmanız muhtemelen hiçbir zaman mümkün olmayacaktır. Kripto paraların en büyük yararı, emanetçilerin ve aracıların finansal işlemlerin yönetimine dahil olmamasıdır. Ancak bunun dezavantajı, sorumluluğun artık tamamen sizin elinizde olmasıdır. Dolayısıyla, özel anahtarlarınızı kaybetmeme konusunda son derece dikkatli olmanız gerekir çünkü paranızın mülkiyetini özel anahtarlarınızla elinizde tutarsınız.
Kripto paranın geleceği nedir?
Kripto paraların geleceğinin nasıl olacağı tamamen bu soruyu kime sorduğunuza bağlıdır. Bazıları, Bitcoin'in dijital çağda altının yerini alacağına ve mevcut finansal sistemi bozacağına inanır. Diğerleri, kripto paraların her zaman niş bir piyasa şeklinde varlığını sürdürecek ikincil bir sistem olacağını savunur. Ayrıca, Ethereum'un yeni internetin belkemiği olarak hizmet veren dağıtılmış bir bilgisayar olacağına inananlar da vardır.
Şüpheciler, bu sektörün sonunda çökeceğini tahmin ederken, bazı kullanıcılar kriptonun niş bir para sistemi olarak kalmasından memnundur. Birçok farklı sonuç ortaya çıkabilir ve bir yıl sonra bile ne olacağını kesin olarak söylemek için henüz çok erken. Ancak, büyüme için büyük bir potansiyel olduğu inkar edilemez.
