Kadri siku zinavyokaribia kuapishwa kwa Rais Donald Trump tarehe 20 Januari 2025, inazidi kuwa wazi kile ambacho sera za kiuchumi za Marekani chini ya uongozi wake zinaweza kujumuisha. Kuanzishwa kwa Idara ya Ufanisi wa Serikali (DOGE), inayoongozwa na Elon Musk, kumeibua mijadala kuhusu kupunguzwa kwa matumizi ya serikali na kupambana na upotevu. Miongoni mwa mapendekezo hayo ni pendekezo la mshauri wa DOGE, Ron Paul, kwamba misaada ya kigeni inapaswa “kuondolewa.” Pendekezo hili linatokana na hoja kwamba misaada hiyo inachukua fedha kutoka kwa maskini na tabaka la kati wa Marekani na kunufaisha wasomi wa nchi zinazoendelea—madai ambayo, ingawa ni rahisi mno, si ya kupuuzwa kabisa.

Kwa mataifa ya Afrika, ambako utegemezi wa misaada ya kigeni, hasa kutoka Marekani, ni mkubwa, pendekezo hili ni mabadiliko makubwa ya mchezo. Ingawa baadhi ya wachambuzi wanapuuza uwezekano wa kuondolewa kabisa kwa misaada hiyo kama jambo lisilowezekana, ukweli ni kwamba serikali za Afrika zinapaswa kujiandaa kwa kupunguzwa kwa kiasi kikubwa. Enzi ya Trump imetufundisha somo moja kuu: “Kamwe usiseme kamwe.”

Mzozo wa Misaada ya Kigeni:

Hoja ya Ron Paul inaendana na ukosoaji wa misaada ya kigeni kama chombo ambacho mara nyingi huwafaidisha wasomi wa ndani badala ya kuwawezesha wananchi wengi. Kwa miongo kadhaa, mataifa ya Afrika yameitegemea misaada ya kigeni kufadhili sekta muhimu kama afya, elimu, na miundombinu. Ikiwa serikali ya Trump itapunguza misaada hiyo kwa kiasi kikubwa, italazimisha serikali nyingi za Afrika kufikiria upya mikakati yao ya kifedha. Mabadiliko haya yanaweza kufichua udhaifu wa mifumo inayotegemea sana ufadhili wa nje, na kuzisukuma serikali kutafuta vyanzo mbadala vya mapato.

Aidha, uwezekano wa rasilimali za Marekani kuelekezwa kwenye miradi inayotoa faida wazi kwa uwekezaji wa Marekani utaongezeka chini ya uongozi wa Trump. Programu kama Prosper Africa, zinazozingatia ushirikiano unaoongozwa na sekta binafsi badala ya misaada ya jadi, zinaweza kuendelea. Hata hivyo, programu hizi zimetengenezwa kuhudumia maslahi ya Marekani kwanza, jambo ambalo litahitaji serikali za Afrika kuonyesha thamani ya kiuchumi inayoweza kupimika katika ushirikiano wao na Marekani.

Vita vya Biashara na Athari Zake:

Muhula wa pili wa Rais Trump unatarajiwa kuwasha tena mivutano ya kibiashara duniani, hasa na China. Ingawa malengo ya moja kwa moja ya vita hivyo vya biashara huenda yasijumuishe mataifa ya Afrika, bara hili bila shaka litahisi athari zake. Mfumuko wa bei nchini Marekani, unaosababishwa na vizuizi vya kibiashara, unaweza kusababisha viwango vya juu vya riba wakati Benki Kuu ya Marekani (Federal Reserve) ikijaribu kuleta utulivu wa uchumi. Hali hii ni changamoto kubwa kwa nchi za Afrika, nyingi zikiwa zinategemea sana dola ya Marekani kulipa madeni yao yanayozidi kuongezeka. Kupanda kwa gharama za kukopa kunaweza kuongeza shinikizo la kifedha, na kusababisha ukosefu wa utulivu wa kiuchumi.

Zaidi ya hayo, pendekezo la Trump la kuongeza ushuru wa forodha na ushuru wa mapato wa asilimia 10 kwa bidhaa zote zilizotengenezwa nje litavuruga mtiririko wa biashara. Sheria ya African Growth and Opportunity Act (AGOA), msingi wa uhusiano wa kibiashara kati ya Marekani na Afrika, tayari imeongezwa kwa mwaka mmoja tu badala ya miaka kumi ya kawaida, ikionyesha mabadiliko katika sera za biashara za Marekani. Mataifa ya Afrika yanapaswa kujiandaa kwa enzi ya baada ya AGOA, ambako upatikanaji wa masoko ya Marekani utahitaji mazungumzo ya pande mbili chini ya masharti yasiyo ya kupendelewa.

Kujitayarisha kwa Uchumi wa “Mfanya Biashara”

Njia ya kiuhusiano wa kibiashara ya serikali ya Trump inahitaji majibu ya kivitendo kutoka kwa serikali za Afrika. Nchi zinazoweza kutoa faida za kiuchumi au kiusalama kwa Marekani, kama Kenya au Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo, zina nafasi kubwa ya kupata mikataba ya kupendelewa. Ili kukabiliana na mazingira haya, mataifa ya Afrika lazima yachukue mtazamo wa kibiashara, yakijitokeza kama washirika wanaoweza kutoa faida zinazoweza kupimika za uwekezaji.

Mabadiliko haya yanahitaji serikali za Afrika kufikiria upya mikakati yao ya kiuchumi. Utegemezi wa muda mrefu kwenye misaada ya jadi hauna ustahimilivu na unazifanya nchi zenye hatari kutokana na mabadiliko ya kisiasa ya nje. Badala yake, mataifa ya Afrika yanapaswa kuzingatia kukuza uchumi madhubuti na wa kujitegemea unaoweza kuhimili mishtuko ya nje. Hii inajumuisha kuboresha ukusanyaji wa mapato ya ndani, kuboresha usimamizi wa fedha za umma, na kuunda mazingira wezeshi kwa ukuaji wa sekta binafsi.

Ushirikiano wa Kikanda: Njia Muhimu ya Uhuru na Ustahimilivu wa Kiuchumi:

Moja ya hatua muhimu zaidi ambazo serikali za Afrika zinaweza kuchukua ili kujiandaa kwa uchumi wa Trump ni kuimarisha ushirikiano wa kikanda. Eneo la Biashara Huria la Afrika (AfCFTA), linaloahidi kuunda soko la dola trilioni 3, linatoa fursa ya kipekee kwa bara hili kupunguza utegemezi wake kwa washirika wa nje. Kwa kutekeleza AfCFTA kwa haraka na kwa ufanisi, mataifa ya Afrika yanaweza kufungua uwezo kamili wa biashara na uwekezaji wa ndani ya Afrika.

Ushirikiano wa kikanda unatoa faida kadhaa. Unawasaidia nchi mbalimbali kutofautisha washirika wao wa biashara, kupunguza uwezekano wa kuathiriwa na mishtuko ya nje. Pia unachochea uchumi wa viwanda, na kuyafanya mashirika ya Afrika kushindana zaidi kwenye soko la kimataifa. Aidha, Afrika iliyo imara na iliyoungana ina nafasi nzuri zaidi ya kujadili masharti mazuri na nguvu za nje, ikiwa ni pamoja na Marekani.

Kufikiria Upya Mahusiano ya Afrika na Marekani:

Ingawa sera za Trump zinaweza kuonekana kama za upinzani mwanzoni, pia zinatoa fursa kwa serikali za Afrika kufikiria upya uhusiano wao na Marekani. Badala ya kuitazama Marekani kama chanzo cha misaada pekee, mataifa ya Afrika yanapaswa kushirikiana na Marekani kama mshirika wa kimkakati. Hii inahitaji kutambua maeneo ya maslahi ya pamoja, kama nishati, teknolojia, na miundombinu, ambako ushirikiano unaweza kuleta manufaa kwa pande zote mbili.

Programu kama Prosper Africa zinaonyesha kwamba bado kuna nafasi ya ushirikiano wenye tija, mradi mataifa ya Afrika yaweze kulinganisha vipaumbele vyao na maslahi ya kiuchumi na kiusalama ya Marekani. Kwa kuchukua mtazamo wa kibiashara, serikali za Afrika zinaweza kujitokeza kama washirika muhimu katika kuendeleza malengo ya Marekani ya kimataifa huku zikihakikisha uwekezaji unaoendeleza maendeleo ya ndani.

Njia Mbele:

Uchumi wa Trump unatoa changamoto na fursa kwa serikali za Afrika. Uwezekano wa kupunguzwa au kuondolewa kwa misaada ya kigeni kutoka Marekani unaonyesha umuhimu wa kujenga uchumi wa kujitegemea. Mvutano wa kibiashara na kupungua kwa makubaliano ya kibiashara kama AGOA kunasisitiza haja ya mataifa ya Afrika kutofautisha washirika wao wa kiuchumi na kuimarisha ushirikiano wa kikanda.

Mwisho, suluhisho la muda mrefu kwa changamoto za kiuchumi za Afrika lipo katika uwezo wake wa kutumia rasilimali zake nyingi na mtaji wa binadamu. Kwa kuimarisha ushirikiano wa kikanda, kutekeleza AfCFTA, na kushirikiana na washirika wa nje kwa usawa, mataifa ya Afrika yanaweza kufungua njia kuelekea maendeleo endelevu.

Katika mazingira haya mapya ya kidunia, washindi watakuwa wale wanaojibadilisha haraka na kwa busara. Serikali za Afrika lazima zichukue hatua za makusudi kujiandaa kwa hali zisizotarajiwa za enzi ya Trump, kubadilisha changamoto kuwa fursa, na kuhakikisha kwamba mustakabali wa kiuchumi wa bara hili uko mikononi mwake.

Bofya Hapa Ni Mhimu Uwe Na Akaunti Ya Binance