Zasadniczo kontrakty forward i futures to umowy umożliwiające handlowcom, inwestorom i producentom towarów spekulacje na temat przyszłej ceny aktywów. Kontrakty te pełnią funkcję dwustronnego zobowiązania umożliwiającego obrót instrumentem w dacie przyszłej (data wygaśnięcia), po cenie uzgodnionej w momencie zawarcia kontraktu.
Bazowym instrumentem finansowym kontraktu forward lub futures może być dowolny składnik aktywów, taki jak kapitał własny, towar, waluta, płatność odsetkowa, a nawet obligacja.
Jednakże w przeciwieństwie do kontraktów forward, kontrakty futures są ujednolicone z punktu widzenia kontraktu (jako umowy prawne) i są przedmiotem obrotu w określonych platformach (giełdy kontraktów futures). Dlatego też kontrakty futures podlegają szczególnemu zestawowi zasad, który może obejmować na przykład wielkość kontraktów i dzienne stopy procentowe. W wielu przypadkach wykonanie kontraktów futures jest gwarantowane przez izbę rozliczeniową, umożliwiając stronom zawieranie transakcji przy zmniejszonym ryzyku kontrahenta.
Chociaż prymitywne formy rynków kontraktów terminowych powstały w Europie w XVII wieku, za pierwszą powstałą giełdę kontraktów terminowych uważa się giełdę ryżu Dōjima (Japonia). Na początku XVIII wieku w Japonii większość płatności dokonywano w ryżu, dlatego kontrakty terminowe zaczęto wykorzystywać jako sposób zabezpieczenia się przed ryzykiem związanym z niestabilnymi cenami ryżu.
Wraz z pojawieniem się elektronicznych systemów transakcyjnych popularność kontraktów futures wraz z szeregiem zastosowań stała się powszechna w całej branży finansowej.
Funkcje kontraktów futures
W kontekście branży finansowej kontrakty futures zazwyczaj spełniają niektóre z następujących funkcji:
Zabezpieczanie i zarządzanie ryzykiem: kontrakty futures można wykorzystać w celu ograniczenia określonego ryzyka. Na przykład rolnik może sprzedawać kontrakty futures na swoje produkty, aby zapewnić sobie uzyskanie określonej ceny w przyszłości pomimo niesprzyjających wydarzeń i wahań na rynku. Ewentualnie japoński inwestor będący właścicielem amerykańskich obligacji skarbowych może kupić kontrakty futures na JPYUSD za kwotę równą kwartalnej wypłacie kuponu (stopy procentowej) w celu zablokowania wartości kuponu w JPY po z góry określonym kursie i tym samym zabezpieczenia swojego USD narażenie.
Dźwignia: kontrakty futures umożliwiają inwestorom tworzenie pozycji lewarowanych. Ponieważ kontrakty są rozliczane w dniu wygaśnięcia, inwestorzy mogą wykorzystać swoją pozycję. Na przykład dźwignia 3:1 umożliwia inwestorom otwarcie pozycji trzykrotnie większej niż saldo ich konta handlowego.
Krótka ekspozycja: kontrakty futures umożliwiają inwestorom zajęcie krótkiej ekspozycji na dany składnik aktywów. Kiedy inwestor decyduje się na sprzedaż kontraktów futures bez posiadania instrumentu bazowego, powszechnie określa się to mianem „nagiej pozycji”.
Różnorodność aktywów: inwestorzy mogą zaangażować się w aktywa, którymi trudno handlować na miejscu. Towary takie jak ropa naftowa są zazwyczaj drogie w dostawie i wiążą się z wysokimi kosztami przechowywania, ale dzięki zastosowaniu kontraktów futures inwestorzy i handlowcy mogą spekulować na szerszej gamie klas aktywów bez konieczności fizycznego handlu nimi.
Odkrywanie cen: rynki kontraktów terminowych to punkt kompleksowej obsługi dla sprzedawców i kupujących (tj. spotykają się podaż i popyt) dla kilku klas aktywów, takich jak towary. Na przykład cenę ropy można określić w oparciu o popyt w czasie rzeczywistym na rynkach kontraktów terminowych, a nie poprzez lokalną interakcję na stacji benzynowej.
Mechanizmy rozliczeniowe
Datą wygaśnięcia kontraktu futures jest ostatni dzień działalności handlowej dla tego konkretnego kontraktu. Następnie handel zostaje wstrzymany, a kontrakty rozliczone. Istnieją dwa główne mechanizmy rozliczania kontraktów futures:
Rozliczenie fizyczne: instrument bazowy jest wymieniany pomiędzy dwiema stronami, które zawarły kontrakt po z góry określonej cenie. Strona, która miała krótką pozycję (sprzedana), ma obowiązek dostarczyć aktywo stronie, która miała długą pozycję (kupiona).
Rozliczenie gotówkowe: bazowy składnik aktywów nie podlega bezpośredniej wymianie. Zamiast tego jedna strona płaci drugiej kwotę odzwierciedlającą aktualną wartość aktywów. Typowym przykładem kontraktu futures rozliczanego w gotówce jest kontrakt futures na ropę naftową, w przypadku którego wymienia się gotówkę, a nie baryłki ropy, ponieważ fizyczny handel tysiącami baryłek byłby dość skomplikowany.
Kontrakty futures rozliczane w środkach pieniężnych są wygodniejsze i dlatego bardziej popularne niż kontrakty rozliczane fizycznie, nawet w przypadku płynnych finansowych papierów wartościowych lub instrumentów o stałym dochodzie, których własność można przenieść dość szybko (przynajmniej w porównaniu do aktywów fizycznych, takich jak baryłki ropy).
Jednakże kontrakty futures rozliczane w środkach pieniężnych mogą prowadzić do manipulacji ceną aktywów bazowych. Ten rodzaj manipulacji na rynku jest powszechnie określany jako „dobijanie do końca” – jest to termin opisujący nieprawidłowe działania handlowe, które celowo zakłócają księgi zamówień, gdy kontrakty futures zbliżają się do daty wygaśnięcia.
Strategie wyjścia dla kontraktów futures
Po zajęciu pozycji w kontrakcie futures inwestorzy zajmujący się kontraktami futures mogą wykonać trzy główne działania:
Kompensowanie: odnosi się do czynności zamknięcia pozycji na kontrakcie futures poprzez utworzenie przeciwnej transakcji o tej samej wartości. Tak więc, jeśli inwestor ma krótką pozycję na 50 kontraktach futures, może otworzyć pozycję długą o tej samej wielkości, neutralizując swoją początkową pozycję. Strategia kompensowania pozwala inwestorom zrealizować swoje zyski lub straty przed datą rozliczenia.
Rolowanie: ma miejsce, gdy inwestor decyduje się otworzyć nową pozycję w kontrakcie futures po skompensowaniu początkowej pozycji, zasadniczo wydłużając datę wygaśnięcia. Na przykład, jeśli trader zajmuje długą pozycję na 30 kontraktach futures, które wygasają w pierwszym tygodniu stycznia, ale chce przedłużyć swoją pozycję na sześć miesięcy, może zrównoważyć początkową pozycję i otworzyć nową o tej samej wielkości, z datą wygaśnięcia termin ustalono na pierwszy tydzień lipca.
Rozliczenie: jeśli inwestor futures nie skompensuje lub nie roluje swojej pozycji, kontrakt zostanie rozliczony w dniu wygaśnięcia. W tym momencie zaangażowane strony są prawnie zobowiązane do wymiany swoich aktywów (lub środków pieniężnych) zgodnie ze swoją pozycją.
Wzorce cen kontraktów futures: contango i normalne backwardation
Od momentu zawarcia kontraktów futures aż do ich rozliczenia, cena rynkowa kontraktów będzie się stale zmieniać w odpowiedzi na siły kupna i sprzedaży.
Relacja między terminem zapadalności a zmieniającymi się cenami kontraktów futures generuje różne wzorce cen, które są powszechnie określane jako contango (1) i normalne backwardation (3). Te wzorce cen są bezpośrednio powiązane z oczekiwaną ceną spot (2) aktywa w dacie wygaśnięcia (4), jak pokazano poniżej.
Contango (1): stan rynkowy, w którym cena kontraktu futures jest wyższa niż oczekiwana przyszła cena spot.
Oczekiwana cena spot (2): przewidywana cena aktywów w momencie rozliczenia (data wygaśnięcia). Należy pamiętać, że oczekiwana cena spot nie zawsze jest stała, tj. może się zmieniać w odpowiedzi na podaż i popyt rynkowy.
Normalna backwardacja (3): stan rynkowy, w którym cena kontraktów futures jest niższa niż oczekiwana przyszła cena kasowa.
Data wygaśnięcia (4): ostatni dzień działalności handlowej dla konkretnego kontraktu futures, zanim nastąpi rozliczenie.
Chociaż warunki na rynku contango są zazwyczaj bardziej korzystne dla sprzedających (krótkie pozycje) niż dla kupujących (długie pozycje), normalne rynki backwardation są zwykle bardziej korzystne dla kupujących.
Oczekuje się, że w miarę zbliżania się daty wygaśnięcia cena kontraktu futures będzie stopniowo zbliżać się do ceny spot, aż w końcu osiągnie tę samą wartość. Jeśli kontrakt futures i cena spot nie będą takie same w dniu wygaśnięcia, inwestorzy będą mogli szybko zarobić na możliwościach arbitrażu.
W scenariuszu contango kontrakty futures są przedmiotem obrotu powyżej oczekiwanej ceny spot, zwykle ze względów wygody. Na przykład inwestor zajmujący się kontraktami futures może zdecydować się na zapłacenie premii za towary fizyczne, które zostaną dostarczone w przyszłości, więc nie musi się martwić o pokrycie wydatków takich jak przechowywanie i ubezpieczenie (popularnym przykładem jest złoto). Dodatkowo firmy mogą wykorzystywać kontrakty futures do blokowania swoich przyszłych wydatków na przewidywalnych wartościach, kupując towary niezbędne do ich obsługi (np. producent chleba kupujący kontrakty futures na pszenicę).
Z drugiej strony, normalny rynek backwardacji ma miejsce, gdy kontrakty futures są notowane poniżej oczekiwanej ceny spot. Spekulanci kupują kontrakty futures, mając nadzieję na zysk, jeśli cena wzrośnie zgodnie z oczekiwaniami. Na przykład inwestor zajmujący się kontraktami futures może dziś kupić kontrakty na baryłki ropy po 30 dolarów za sztukę, podczas gdy oczekiwana cena spot wyniesie 45 dolarów na następny rok.
Zamykanie myśli
Jako ustandaryzowany rodzaj kontraktów forward, kontrakty futures należą do najczęściej używanych narzędzi w branży finansowej, a ich różne funkcjonalności sprawiają, że nadają się do szerokiego zakresu zastosowań. Mimo to przed zainwestowaniem środków ważne jest dobre zrozumienie mechanizmów leżących u podstaw kontraktów futures i ich poszczególnych rynków.
Chociaż „zablokowanie” ceny aktywów na przyszłość jest przydatne w pewnych okolicznościach, nie zawsze jest bezpieczne – zwłaszcza gdy kontrakty są przedmiotem obrotu z marżą. Dlatego często stosuje się strategie zarządzania ryzykiem w celu ograniczenia nieuniknionego ryzyka związanego z handlem kontraktami futures. Niektórzy spekulanci wykorzystują również wskaźniki analizy technicznej wraz z metodami analizy fundamentalnej, aby uzyskać wgląd w akcję cenową rynków kontraktów terminowych.