Programy Ponziego nazwano na cześć Charlesa Ponziego, włoskiego oszusta, który na początku lat dwudziestych XX wieku oszukał setki ofiar za pomocą swojego zwodniczego systemu zarabiania pieniędzy działającego przez ponad rok. Zasadniczo schemat Ponziego to oszukańcze oszustwo inwestycyjne, w ramach którego zwroty dla obecnych inwestorów są wypłacane ze środków wniesionych przez nowych inwestorów. Wada polega na tym, że inwestorzy na późniejszych etapach mogą nigdy nie otrzymać żadnego zwrotu.
Działanie schematu Ponziego zazwyczaj przebiega w następujący sposób:
Promotor bierze od inwestora 1000 dolarów, obiecując spłacić początkową kwotę plus 10% odsetek na koniec ustalonego okresu (np. 90 dni).
Promotor pozyskuje dwóch kolejnych inwestorów przed upływem 90-dniowego okresu, wykorzystując swoje 2000 USD na wypłatę 1100 USD pierwszemu inwestorowi. Często zachęca się pierwszego inwestora do ponownego zainwestowania początkowych 1000 dolarów.
Pozyskując nowych inwestorów, oszust może zapewnić zwrot obiecany wcześniejszym inwestorom, namawiając ich do ponownego inwestowania i przyciągnięcia większej liczby uczestników.
W miarę rozwoju programu promotor musi stale przyciągać nowych inwestorów, aby go utrzymać i osiągnąć obiecane zwroty.
Ostatecznie program staje się niezrównoważony, co prowadzi do ujawnienia się lub zniknięcia promotora wraz ze zgromadzonymi środkami.