Kısa Özet
GMX; merkeziyetsiz, izne dayalı olmayan bir uzun vadeli takas ve spot borsasıdır. Alım satım yapanlar, yalnızca cüzdanlarını bağlayarak kolayca zincir üstü kripto para alım satımı yapmak için GMX'i kullanabilir. GMX, GMX adında bir yerel tokene sahiptir ve bu token GMX protokolü için bir yönetişim, hizmet ve değer biriktirme tokeni olarak hizmet eder. Kullanıcılar GMX tokenlerini stake edebilmenin ve GMX'in protokol ücretlerinin bir kısmını kazanabilmenin yanında diğer teşviklerden de yararlanabilir. GMX şu anda Arbitrum ve Avalanche ağlarını desteklemektedir.
Giriş
Blockchain ve bu teknolojinin finans için kullanılması merkeziyetsiz finansın (DeFi) gelişmesine imkan tanımıştır. DeFi'nin geniş çapta tanınırlığı 2020'de "DeFi yazı" ile başlamıştır. Artık GMX, kaldıraçlı uzun vadeli ve spot borsa alım satımının merkeziyetsiz bir şekilde yapılmasının mümkün olduğunu göstermektedir. Alım satım deneyimi merkezi borsaların işlevlerini andırır, fakat işlemler doğrudan kişisel bir kripto para cüzdanı üzerinden yapılır.
GMX nedir?
GMX, kullanıcıların doğrudan kripto cüzdanlarından BTC, ETH ve diğer popüler kripto paralardan alıp satmasına imkan tanıyan bir merkeziyetsiz spot ve uzun vadeli sözleşme borsasıdır. GMX kullanıcıları, merkezi borsalardakine benzer şekilde 50 kata kadar kaldıraçla spot takaslar ve uzun vadeli işlemler alım satımı yapabilir. Fakat merkezi borsaların aksine burada işlemlerini bir kripto para cüzdanı üzerinden yaptıkları için varlıklarının kontrolünü kendi ellerinde tutarlar.
GMX, düşük takas ücretleri ve sıfır fiyat etkili işlemlerle daha iyi bir alım satım deneyimi sunmayı amaçlamaktadır. Alım satımlar, platformun yerel çoklu varlık havuzu GLP aracılığıyla gerçekleştirilir ve bu havuz likidite sağlayıcıları için komisyon kazandırır. Ayrıca GMX, diğer yüksek hacimli borsalardan fiyatları toplamak amacıyla dinamik fiyatlandırma için Chainlink Oracle'larını kullanır.
GMX ilk olarak Arbitrum One blockchaininde, ağ Eylül 2021'de hayata geçtiğinde kullanıma sunulmuştur. Arbitrum, Ethereum akıllı sözleşmelerinin hızını ve ölçeklenebilirliğini artırmak için tasarlanmış bir çözüm olan Ethereum katman-2 rollup'ıdır. GMX, Ocak 2022'de ise aynı zamanda yüksek hızlı ve EVM uyumlu bir blockchain olan Avalanche üzerinde de konuşlandırılmıştır.
GMX Nasıl Çalışır?
GMX'teki alım satımlar GLP adındaki çoklu varlık havuzu tarafından gerçekleştirilir. Havuzun %50-55'i sabit coinler, %25'i ETH, %20'si BTC ve %5-10'u Chainlink ve Uniswap gibi diğer altcoinlerden oluşur.
Kullanıcılar GMX Likidite Sağlayıcı Tokenleri (GLP) çıkardığında likidite eklenir. GLP çıkarma karşılığında söz konusu blockchainden elde edilen tüm ücretlerin %70'i kullanıcılara gider. Bazı likidite havuzlarının aksine GLP'de geçici kayıp yaşanmaz.
İsteyen herkes bu likidite havuzuna likidite sağlayabilir ve bunun karşılığında komisyonlardan kazanabilir. Uzun vadeli takas veya spot alım satım yapmak isteyen kullanıcılar bunu sunulan varlıkları kullanarak yapabilir. Dahası, kaldıraçlı alım satım için kullanılan likiditeyi GLP token sahipleri sağladığı için GLP havuzu yatırımcıların işlem yaptığı karşı taraftır ve yatırımcı kaybettiğinde havuz kâr eder ya da bunun tam tersi olur.
GLP token endeks varlıklarından herhangi biri kullanılarak çıkarılabilir ve herhangi bir endeks varlığı geri almak üzere yakılabilir. GMX tokenden farklı olarak otomatik şekilde stake edilmez ve transfer edilmesi mümkün değildir. GLP'nin fiyatı, ödülleri ve endeks bileşimi Arbitrum ve Avalanche'tan farklıdır.
GMX Token Nedir?
GMX token bir hizmet ve yönetişim tokenidir. Token sahipleri bu tokeni borsanın gelecekteki yönüne karar vermeye yardımcı olacak tekliflere oy vermek için kullanabilir.
GMX'lerini stake eden token sahipleri, protokolün kullanıcıları ödüllendirmek için kullandığı üç ödülden daha alır. İlk olarak, elde edilen tüm protokol komisyonlarının %30'u GMX stake edenlere dağıtılır. Bu komisyonlar piyasa yapıcılığı, takas ücretleri ve kaldıraçlı alım satımdan toplanır ve ETH veya AVAX cinsinden ödenir.
İkinci olarak, staking yapanlar emanet edilen GMX (esGMX) tokenlerden kazanır. Bu esGMX tokenlerinin bekletilmesi veya ödüller için stake edilmesi de mümkündür. Tokenler kullanıcı tarafından bekletildiğinde 12 ay içinde tekrar GMX'e dönüştürülür. Dolayısıyla, esGMX emisyonları enflasyonu ve insanların GMX'lerini hemen satmalarını önleyen bir kilitli staking biçimidir.
Son olarak, staking yapanlar getirilerini artıran ve tokenlerini uzun vadeli tutanları enflasyona katkıda bulunmadan ödüllendiren Çarpan Puanları kazanır. Bu ikili teşvik, GMX'e bağlılığı teşvik eder ve platformun merkeziyetsiz mülkiyetini ileri taşır.
GMX token 13,25 milyonluk maksimum arza sahiptir ve bunlardan 8,2 milyonu dolaşımdadır. Dolaşımdaki tokenlerin %83'ünden fazlası şu anda stake edilmiş durumdadır.
GMX'i Benzersiz Kılan Nedir?
Alım satım sistemi
GMX, yatırımcıların geleneksel alım satım platformlarına benzeyen basit bir takas arayüzü üzerinden kaldıraçlı pozisyonlar açmasına olanak tanır. Buna ek olarak, GMX kullanıcı kontrolündedir ve güvene dayalı değildir, bu da herkesin doğrudan kendi özel cüzdanlarından kripto para alıp satabileceği anlamına gelir.
İkili borsa modeli, hem spot takasları hem de uzun vadeli takaslarla kaldıraçlı alım satımı destekler. Bu model GLP havuzunun varlıklardan yüksek seviyede faydalanması nedeniyle sermaye verimliliğini artırarak kullanıcı fonlarının ekstra getiri sağlamasına ve boşta kalmamasına imkan tanır.
GMX, fiyat üzerinde bir etki yaratmadan alım satım pozisyonlarına girmeye ve pozisyonlardan çıkmaya imkan tanır. Bu tasarım, yatırımcıların slipaj konusunda sorun yaşanabilen bazı emir defteri tabanlı borsalara kıyasla daha iyi giriş fiyatları almalarına yardımcı olabilir. GMX, fiyat dalgalanmalarını yumuşatarak pozisyonları geçici likidasyon fitillerinden koruyabilmek amacıyla Chainlink Oracle'larını ve diğer fiyat akışlarını bir araya getirerek kullanır.
Ekosistem
GMX, topluluğun önemini vurgular ve kullanıcıları arasında DeFi'nin etkileşim ve araç geliştirme zihniyetini geliştirmeye çalışmıştır.
Topluluk tarafından oluşturulan araçlar arasında bir Telegram pozisyon botu, gmx.house liderlik sıralaması, gmxstats.com sayfası, Dune Analytics Panoları ve yatırımcılara, staking yapanlara ve likidite sağlayıcılarına faydalı olan hesaplayıcılar yer alır. GMX'in bir araya getirilebilen ögelerinden faydalanarak DeFi işlevleri geliştiren iş ortağı projelerin sayısı gitgide artmaktadır.
GMX ekosistemi hakkında iletişimle de topluluk ilgilenir. Örneğin, topluluk tarafından çıkarılan haftalık haber bülteni The Bluebell Pulse, GMX ekosistemindeki gelişmelere ışık tutar. The Blueberry Podcast de aynı şeyi sesli formatta yapar.
GMX nasıl kullanılır?
Alım-Satım
GMX'in alım satım arayüzü, fiyat grafiğinin yanında yer alır. Kaldıraçlı bir işlem başlatmak için "Long" (uzun) ve "Short" (kısa) seçenekleri arasından tercihinizi yapın. GMX'te basit, düşük ücretli spot takaslar da kullanılabilir. GLP havuzundaki tokenler arasında geçiş yapmak üzere arayüzü açmak için "Swap" (Takas) sekmesine tıklayın.
İlk token sizin sunduğunuz teminat, altındaki ise işlem yaptığınız varlıktır. Kaldıraç kaydırıcısı, GLP havuzundan ne kadar borç aldığınızı gösterir. Limit emirlerinin yanı sıra kârı al ve zararı durdur emirlerini de kullanabilirsiniz.
Açık işlemler "Positions" (Pozisyonlar) bölümünün altında gözükecektir. Teminat yatırmak veya çekmek için “Edit” (Düzenle) tuşuna tıklayabilirsiniz. Kaldıraçlı bir işlemin açılması ve kapatılması için pozisyon büyüklüğünüzün yüzde 0,1'i tutarında bir ücret ödemeniz gerekir. Yatırımcılar ayrıca kullanıma bağlı, saatlik bir borç alma ücreti de öder. Ayrıntılı talimatlara alım satım yardım sayfasından ulaşabilirsiniz.
Staking
GMX tokenlerinizi stake etmek ve ödüller kazanmak için cüzdanınızı bağlamanız ve "Stake" tuşuna basmanız gerekir.
İşlemi cüzdanınızda zincir üzerinde onayladıktan sonra tüm GMX protokol ücretlerinin %30'unun yanı sıra esGMX ve Çarpan Puanı teşviklerini de kazanmaya başlarsınız.
GMX kullanıcı arayüzündeki "Total Rewards" (Toplam Ödül) bölümünün altında üç tür ödülün arttığını net bir şekilde görebilirsiniz. Kazandığınız ödülleri stake etmek ve getirilerinizi bileşik hale getirmek için "Compound" (Bileştir) tuşuna tıklayabilirsiniz.
Binance'te Nasıl GMX Alınır?
GMX'i Binance gibi kripto para borsalarından satın alabilirsiniz.
1. Binance hesabınıza giriş yapın ve [Al-Sat] -> [Spot] ögelerine tıklayın.
2. Mevcut işlem çiftlerini görmek için arama çubuğuna "GMX" yazın. Burada örnek olarak GMX/BUSD çiftini kullanacağız.
3. [Spot] kutusuna gidin ve satın almak istediğiniz GMX miktarını girin. Bu örnekte bir piyasa emri kullanacağız. Emrinizi onaylamak için [GMX Al] tuşuna tıklayın. Satın aldığınız GMX'ler Spot Cüzdanınıza yatırılacaktır.
GMX'i neler bekliyor?
GMX'in kendi merkeziyetsiz otonom organizasyonu (DAO) GMX DAO, yol haritasını kendi iç yönetişim süreci aracılığıyla planlamıştır. GMX'in vizyonu, zincir üstü kaldıraçlı alım satım için daha da eksiksiz ve kullanıcı dostu bir DEX olmaktır. Mevcut yol haritasında şunlar yer almaktadır:
Sentetikler
Sentetikler borsada kullanıma sunulacak yeni bir token sınıfı olacaktır. Sentetik kripto varlıklar, değerlerini hisse senedi, emtia ve dijital para birimi gibi herhangi bir dayanak varlıktan alır. Bunlar esasen türevlerin dijital temsilleridir.
Daha iyi kullanıcı arayüzü ve kullanıcı deneyimi
GMX, protokolün kullanıcı arayüzünü (UI) ve kullanıcı deneyimini (UX) geliştirmek için çalışmaktadır. Örneğin, TradingView grafiklerinin platforma entegre edilmesi planlanmaktadır.
X4: Protokol Kontrollü Borsa
GMX'in daha uzun vadeli vizyonu, likidite havuzlarının üzerinde diğer DeFi projelerinin geliştirme yapmasına imkan tanıyan ve havuzlarının işlevlerini tamamen özelleştirebilen ileri seviye bir otomatik piyasa yapıcı (AMM) olmaktır. Bu projeler daha sonra token alma satma, likidite ekleme ve çıkarma konularında istedikleri herhangi bir özel yaklaşımı tanımlayabilecektir.
Ağı genişletme
GMX, borsayı Arbitrum ve Avalanche'ın yanı sıra üçüncü bir blockchain ağında da kullanıma sunmayı planlamaktadır.
Son Söz
Kripto para alım satımı uzun bir yol kat etmiştir. GMX, bir kripto para cüzdanı olan herkesin şeffaf merkeziyetsiz borsa hizmetlerinden faydalanmasına imkan tanımaktadır. İlk olarak, yatırımcılar GMX'in uzun vadeli takaslarını ve spot borsa platformunu kullanabilir. İkinci olarak da GMX tokenlerine sahip olarak çeşitli avantajlardan faydalanabilir ve yönetişim üzerinde söz sahibi olabilir. Daha önce de değindiğimiz gibi platformun geleceğine GMX topluluğu karar vermektedir. Bu nedenle, borsanın halihazırda sunduğu hizmetlerin üzerine yeni hizmetler de eklenebilir.