Blockchain Ağ Tıkanıklığı Nedir?
#Blockchain ağ tıkanıklığı, bir blockchain ağının işleyebileceğinden daha fazla işlem yapıldığında ortaya çıkar.
Bu da ağın bellek havuzunda ya da mempool’da onaylanmamış işlemlerin birikmesine neden olur. İşlemleri arabalar, blockchain ağlarını otoyollar ve mempool’u da otoyoldaki on-ramplar olarak düşünün. Blockchain otoyolunda ne kadar çok işlem olursa, mempool rampası da o kadar çok dolar.
Blok boyutu ve blok oluşturma süresi gibi faktörler blockchain otoyolunda işlemler için ne kadar yer olduğunu belirler. İşlem hacimlerindeki ani artışlar, örneğin popüler yeni bir token veya #NFT koleksiyonunun piyasaya sürülmesi gibi durumlarda blockchain otoyolunun tıkanmasına neden olabilir. Örneğin, Mayıs 2022’de Yuga Labs, merakla beklenen dijital arazi satışını gerçekleştirerek “Otherside” #metaverse girişiminin tanıtımını yaptı. Arazı satışı şirket için yaklaşık 285 milyon dolar toplamış olsa da, aynı zamanda #Ethereum ağında şimdiye kadar tanık olunan en büyük gas ücretlerinden bazılarına yol açtı. NFT arazilerini mint etmeye çalışan kullanıcılar, Ethereum ağının tıkanmasına neden oldu ve işlem ücretleri toplamda 176 milyon dolardan fazla oldu.
Blockchain Ağının Tıkanmasına Ne Sebep Olur?
Tıkanıklık birkaç nedenden dolayı ortaya çıkabilir. Artan işlem hacmi, tıkanıklığın en yaygın nedenidir.
Örneğin, daha fazla kullanıcı bir blockchain ağına katıldıkça ve işlem yaptıkça, ağ üzerindeki genel işlem yükü artar. Özellikle piyasanın dalgalandığı dönemlerde faaliyetlerdeki ani artışlar ağları zorlayabilir ve tıkanıklığa yol açabilir.
Ölçeklenebilirlik sınırlamaları birçok blockchain ağının başına bela olmuştur. Blok boyutu ve blok oluşturma süresi gibi kısıtlamalar, ağın üstesinde gelebileceği işlem hacmini sınırlar. #Bitcoin’in 1MB blok boyutu, işlemleri saniyede en fazla yedi işlemle sınırlamaktadır. Bu durum, Bitcoin Ordinals’ın başlatıldığı zamanlarda olduğu gibi ağda tıkanıklığa neden olmuştur.
Bir blockchain ağ gecikmesi ve bant genişliği de kaç işlemi işleyebileceğini etkiler. İşlemlerin düğümler arasında yayılmasındaki gecikmeler ve sınırlı ağ bant genişliği, daha yavaş işlem doğrulamasına yol açar. Kısıtlı kaynaklar için daha fazla işlem rekabet ettiğinde tıkanıklık daha da artar. Genel bir kural olarak, bir blockchain ne kadar ademi merkeziyetçi olursa, ölçeklendirmenin o kadar zor olacağı ve ağ tıkanıklığına o kadar eğilimli olabileceği sonucuna varabiliriz.
Blockchain Ağ Tıkanıklığının Etkileri
Blockchain ağları tıkandığında, bu durum çeşitli olumsuz etkilere yol açar.
En doğrudan etki, işlemlerin mempool’dan alınması ve bloklar halinde paketlenmesi için bekleme sürelerinin artmasıdır. Şiddetli tıkanıklık saatlar hatta günler süren gecikmelere sebep olabilir. Sonuç olarak, kullanıcılar madencileri işlemlerine öncelik vermeye teşvik etmek için işlem ücretlerini artırır. Bu durum genellikle sıkışıklık sırasında ücretlerin katlanarak artmasına neden olur. Örneğin, #Ordinals furyası sırasında #Bitcoin işlem ücretleri %560 artmıştır.
Ağ tıkanıklığı bir blockchain ağının kullanılabilirliğini doğrudan etkileyebilir. Kullanıcılar, #Solana gibi blockchain ağlarının başına defalarca gelmiş olan kesinti süreleri ve hizmet reddi ile karşı karşıya kalabilir. Bunun yanı sıra güvenlik riskleri de söz konusudur. Mempool’larda uzun süre bekleyen işlemler çifte harcama saldırılarına karşı savunmasızlığı artırabilir.
Bitcoin Ağ Tıkanıklığı Yaşadı mı?
Bitcoin, talebin yüksek olduğu zamanlarda birkaç kez ağ tıkanıklığı yaşamıştır.
2017 yılında, boğa koşusunun en yoğun olduğu dönemde, işlem hacimleri ağa akın ederek kapasiteyi aşmış ve ücretlerin ortalama 50 dolara kadar yükselmesine neden olmuştur. Tıkanıklığın en yoğun olduğu dönemde 200.000’den fazla işlem takılmış ve bazılarının onaylanması günler almıştır. Daha yakın zamanda, Bitcoin Ordinals ve #BRC20 token’larının yükselişi işlem ücretlerinin artmasına ve ağın aşırı yüklenmesine neden oldu.
Etheruem Ağ Tıkanıklığı Yaşadı mı?
Ethereum da geçmişte birçok kez tıkanıklık sorunlarıyla karşı karşıya kaldı. Son boğa koşusu sırasında, #Unsiwap gibi #DeFi protokollerinde likidite madenciliği ve yield farming uygulamaları için yüksek hacim nedeniyle tıkanıklık ortaya çıktı. Merakla beklenen NFT lansmanları da ağ aktivitesinin artmasına ve #Ethereum blok zincirinin aşırı yüklenmesine neden olabiliyor. Ethereum, sharding gibi çözümler üzerinde çalışıyor ve uzun vadede ağ tıkanıklığını çözmek için kapsamlı bir ölçeklendirme yol haritasına sahip.
Blockchain Ağ Tıkanıklığına Çözümler
Blockchain ölçeklenebilirlik sorununu çözmek, #kripto'nun kutsal kasesidir. Ağlar bu sorunu çözmek için çeşitli yollar izlemektedir.
Lightning Network gibi #Layer2 protokolleri ve #Arbitrum, #Polygon, #Optimism ve #Base gibi blockchain ağları, ana zincirin güvenliğinden faydalanırken işlemlerin başka bir katmanda işlenmesine olanak tanır. Bir başka çözüm de ağı, işlemler, paralel olarak işleyebilen daha küçük bölümlere ayıran parçalamadır. Ayarlanabilecek bir diğer parametre de blok boyutunun artırılması ve blok oluşturma süresinin azaltılmasıdır. Ancak, ölçeklenebilirlik ve merkeziyetsizlik arasında bir denge söz konusudur. Ayrıca, ağ bant genişliğini, gecikme süresini, yayılma algoritmalarını ve Bitcoin’in SegWit’i gibi düğüm optimizasyonlarını iyileştirmek verimliliği ve kapasiteyi artırabilir.
Ne olursa olsun, tıkanıklık doğrudan daha yüksek işlem ücretleri ve öngörülemeyen gecikmeler anlamına gelir. Bu durum kullanıcı deneyimini etkiler ve günlük blockchain kullanımını engeller. Sonuç olarak, blockchain tıkanıklığı sorununu çözmek, blockchain ve kripto paranın ana akım olarak benimsenmesini sağlama hedefinin bir parçasıdır.
