Önemli Notlar
Dijital varlıkların istikrarlı bir şekilde benimsenmesine ve sektörün olgunlaşmasına rağmen, yasa dışı işlemlerdeki küçük ve azalan rolüne dair kanıtları göz ardı ederek, kriptonun öncelikle mali suçlar için kullanılan bir araç olduğunu savunan görüşler hâlâ mevcut.
Europol'ün verileri; gayrimenkullerin, lüks malların ve nakit ağırlıklı işletmelerin AB'nin başlıca suç ağları tarafından kara para aklamada sıklıkla kullanılan araçlar olduğunu ve kripto para birimlerinin bu bağlamda sadece küçük bir yüzdeye sahip olduğunu gösteriyor.
NASDAQ ve ABD Hazine Bakanlığının raporları, geleneksel sektörlerdeki yasa dışı fon hacimleri ile dijital varlık dünyasındaki hacim arasındaki önemli bir fark olduğunu gösteriyor. Dijital varlık dünyası bu toplamın küçük bir kısmını oluşturuyor.
Yıl 2024 ve dünyanın en büyük varlık yöneticisi BlackRock tarafından yönetilen Wall Street şirketleri, düzenlemeye tabi borsa yatırım ürünleri aracılığıyla ana akım yatırımcılara bitcoin pozisyonu sunmak için birbirleriyle yarışıyor. Dünyanın dört bir yanında milyonlarca insan, yüksek enflasyon ve ulusal para birimlerinin devalüasyonu sırasında birikimlerinin değerini korumanın yanı sıra düşük komisyonlu ve neredeyse anında gerçekleşen uluslararası para transferlerinden yararlanmak için dijital varlıkları kullanıyor. Hayırseverlikten sanata kadar geleneksel alanlar, blockchain teknolojisinin sunduğu yeni verimlilikler ve imkanlarla geliştirilip yeniden tasarlanıyor.
Yine de garip bir şekilde, hâlâ dijital varlık sektörünün son yıllarda kaydettiği ilerlemeleri kabul etmeyi inatla reddeden, bunun yerine asla doğru olmayan veya umutsuzca modası geçmiş yorgun kavramlara sığınan insanlar var. Bu kişiler kriptonun, ana kullanım alanı kara para aklama ve diğer çeşitli suçları kolaylaştırmak olan çevrimiçi bir kumarhaneden başka bir şey olmadığını savunuyor. Bu da bu şüphecilerin en radikalini bile dijital varlıkların yasal düzenlemeye tabi tutulması veya tamamen yasaklanması yönünde çağrı yapmaya yönlendiriyor.
2023'te yasa dışı kripto işlemlerinin payının önceki yılki %0,42'den %0,34'e düştüğünü veya yasa dışı adreslere yatırılan dijital varlıkların değerinin çok az olduğunu ve yıldan yıla azaldığını gösteren güvenilir veriler bu kararlı aleyhtarları ikna etmek için nadiren yeterli oluyor. Ne de olsa elimizdeki en sağlam veri analizleri sektörün içinden geliyor.
Bununla birlikte, gerçek şu ki bağımsız veri kaynakları bile mali suçları kolaylaştırmak söz konusu olduğunda kriptonun kötü niyetli kişilerin ilk tercihi olmaktan uzak olduğu fikrini destekleyen yeterli kanıt sunuyor. Gelin, açık ara en yaygın suç araçlarının hiç kimsenin yasaklamayı teklif bile etmeyeceği varlıklar ve araçlar olduğunu gösteren bazı istatistiklere bir bakalım.
Europol: AB Suç Ağları Gayrimenkulü Tercih Ediyor
Avrupa Polis Teşkilatı (Europol), AB Üye Devletlerini ciddi uluslararası ve organize suçlarla mücadelede desteklemekle görevlidir ve bu nedenle birlik genelinde faaliyet gösteren büyük ölçekli suç ve terör şebekeleriyle ilgilenmektedir. Bu teşkilatın yeni yayınladığı rapor, Avrupa'daki en tehditkâr suç şebekelerinin faaliyetlerine ilişkin kapsamlı bir değerlendirme sunuyor.
Uyuşturucu kaçakçılığı, çevrimiçi dolandırıcılık ve mülk suçları gibi faaliyetlerde uzmanlaşmış bu suç örgütlerinin ortak noktası, yasa dışı kazançları yasallaştırma ihtiyacıdır. Suç şebekelerinin bu amaçla kullandıkları çeşitli araçların yaygınlığını değerlendiren Europol uzmanları, gayrimenkulün kara para aklamada en çok kullanılan (%41) araç olduğunu, bunu lüks mallar ve nakit ağırlıklı işletmelerin izlediğini tespit etmiştir.
Kripto para birimleri aklanan fonların %10'luk bir payıyla listeye girmiş olsa da bu oran kriptoyu kötüleyenlerin inanmanızı istediklerinden hâlâ çok uzaktır. Ayrıca, Europol suç ağları raporunun bir sonraki nüshasının, diğer suç alanlarının çoğunda gözlemlenen yıldan yıla düşüş eğilimleri devam ederse, dijital varlık kanalları aracılığıyla aklanan fonların payının daha da düştüğünü göstermesini beklemek mantıklı olacaktır.
Dolayısıyla da bir daha birisinin kara para aklayanlar için bir sığınak olduğu için kriptonun yasaklanmasını önerdiğini duyduğunuzda, öncelikle ev satışlarını, lüks kol saatlerini ve mahalledeki gazete bayisini yasaklama önerisiyle karşılık verin.
Küresel Yasa Dışı Fonların %1'inden Az
Blockchain analiz firması Chainalysis, yasa dışı adreslere yatan dijital varlıkların toplam değerinin, 2022'de 39,6 milyar dolar iken 2023 yılında 24,2 milyar dolara düşeceğini öngörüyor. Bu rakamlar hem kripto hack'lemeleriyle çalınan varlıkları hem de fidye yazılımı gruplarına ait adresler, dolandırıcılık operasyonları, karanlık ağ piyasaları, terörizmin finansmanı ve hacim bazında en büyük kategori olan yaptırım uygulanan kurumlar ve yargı alanları gibi Chainanalysis'in yasa dışı olarak belirlediği cüzdanlara gönderilen fonları temsil ediyor. Bu değerlendirme, günümüzde dijital varlıkları içeren suç faaliyetlerinin boyutunu ölçen muhtemelen en titiz ve kapsamlı değerlendirmedir.
24 milyar dolar çok yüksek bir meblağmış gibi gelebilir, peki tüm mali suçlar bağlamındaki tutar ne kadar? NASDAQ'ın son Küresel Mali Suçlar Raporu, küresel mali sistemin geçen yıl işlediği toplam yasa dışı fon miktarını - hem kripto hem itibari paralar dahil - 3,1 trilyon dolar olarak ortaya koyuyor.
Farklı yöntemler kullanan iki farklı rapordan alındığı için bu iki rakamın karşılaştırılması doğru olmasa da en azından bize bu iki olgunun göreceli ölçeği hakkında oldukça iyi bir fikir veriyor. 24,2 milyar, 3,1 trilyonun %1'inden azdır. Açıkça belirtmek gerekirse, Chainalysis'e göre yasa dışı kripto fonlarının hacmi, NASDAQ'a göre küresel yasa dışı fonların toplam hacminin tam olarak %0,78'ini oluşturuyor.
Diğer bir nokta da şudur ki NASDAQ raporu 2023 yılındaki toplam fon kayıplarının 485 milyar dolardan fazlasının çeşitli dolandırıcılıklar ve sahtekarlıklar sonucunda gerçekleştiğini belirtmektedir. Dijital varlıklardakiyle benzer miktarda yasa dışı fon üreten bir kategori banka çeki dolandırıcılığıdır. Bu dolandırıcılıklar, geçen yıl bireylerin ve işletmelerin 26,6 milyar dolar kaybetmesine neden olmuştur ve ağırlıklı olarak, çeklerin hâlâ yaygın olarak kullanıldığı Amerika kıtasında gerçekleşmiştir.
Diğer bir deyişle, bankacılık uygulamalarının dikkate değer ataleti nedeniyle halen varlığını koruyan modası geçmiş bir teknoloji olan çekler, haksız bir şekilde suçluların sığınağı olarak gösterilen tüm yenilikçi varlık sınıfından daha fazla finansal suça neden olmaktadır. Şu hantal kağıt ucubeleri yasaklamanın zamanı gelmedi mi daha?
Hazine Bakanlığı: Kripto Geleneksel Kara Para Aklama Yöntemlerinin Çok Gerisinde
ABD Hazine Bakanlığı her yıl Kara Para Aklama, Terörün Finansmanı ve Silah Ticaretinin Finansmanı Hakkında Ulusal Risk Değerlendirmelerini yayınlayarak önemli yasa dışı finans güvenlik açıklarını ve Amerikalıları tehdit eden riskleri ayrıntılarıyla açıklamaktadır. 2024 Kara Para Aklama Risk Değerlendirmesi, kripto para ile ilişkili risklerdeki mevcut ve gelişen eğilimleri belirtirken, “kara para aklama için dijital varlıkların kullanımının, itibari para ve dijital varlıkları içermeyen daha geleneksel yöntemlerin çok altında kalmaya devam ettiğini” açıkça ifade etmektedir.
Raporun büyük kısmı, tüzel kişilerin kötüye kullanımı, bazı gayrimenkul işlemlerinde şeffaflığın olmaması, yatırım danışmanları gibi ilgili sektörler için geniş bir AML/CFT kapsamının olmaması, pozisyonlarını veya işletmelerini kötüye kullanan profesyoneller, düzenlemelere tabi bazı finansal kurumlarda düzenlemelere uyum ve denetim alanındaki zayıflıklar gibi geleneksel sektörlerdeki kalıcı ve yeni ortaya çıkan kara para aklama risklerine odaklanmaktadır.
Tüm bu alanlar, geleneksel finansal sistemin ve kurumsal uygulamaların doğasında bulunan tanıdık yapısal hastalıkları temsil etmekte ve mali suçların belirli bir teknolojik altyapıya veya varlık sınıfı türüne atfedilebilecek bir şey olmaktan ziyade sistematik bir sorun olduğunu vurgulamaktadır.
Sorun Değil de Çözüm
Finansın geleceğine bakarken ve sektörün hangi yöne doğru gittiğini düşünürken, dijital varlıklara ilişkin modası geçmiş ve tamamen hatalı algıları sürekli olarak gözden geçirmek ve ortadan kaldırmak gerekir. Kripto paralar, finansal suçların başlıca aracı olmak şöyle dursun, küresel yasa dışı fonların nispeten önemsiz bir bölümünü oluşturuyor. Veriler, gayrimenkul işlemleri ve geleneksel bankacılık uygulamaları gibi geleneksel yöntemler ve araçların kara para aklama gibi yasa dışı faaliyetler için çok daha yaygın kullanılan kanallar olduğunu gösteriyor.
Kripto paraları sistematik mali suçların günah keçisi olarak göstermek yerine, bu geleneksel alanlara ve içlerinde yer alan sorunlara daha fazla dikkat etmeliyiz. Süregelen şüphelere rağmen, bağımsız çeşitli kaynaklardan gelen ikna edici veriler, kripto sektöründeki önemli gelişmelerin ve kötü niyetli kişiler için ideal bir alan olmaktan ne kadar uzak olduğunun altını çiziyor. Sistematik bir sorun sistematik çözümler gerektirir ve dijital varlıklar da bir sorun olarak değil, çözümün bir parçası olarak görülmelidir.